Ali Güveloğlu
Her toplum daha fazla ürün elde edebileceği verimli arazileri ele geçirme arzusuyla yanıp tutuşurken tarlaların yerini belirleyerek yeryüzü şekillerini değiştirdi.
“Antroposen” kavramı, insanın yaşadığı doğaya etki etmeye başladığı dönemi anlatır. Fakat işin içine “erken” kavramı girince biraz akıl karışıklığı yaşamamak elde değil. 19’uncu yüzyılın ikinci yarısından beri Antroposen kavramıyla ilgili çeşitli tezler ileri sürüldü. Bunlardan ilki ve en çok kabul göreni Antroposen dönemin yüzyılın başlarında görülmeye başlanan ve ortalarına gelmeden önce doruğa ulaşan Sanayi Devrimi ile başladığı idi. Çünkü değişim yalnızca toplumsal yapılanmada değil bizzat iklimin kendisinde de açıkça görülüyordu. Daha fazla üretimi amaçlayan insanlık daha fazla doğal kaynak tüketiyor; bu da jeomorfolojinin hızla değişmesine neden oluyordu. Elbette yeryüzü şekillerinin değişmesi de tekrar başa dönüp iklime etki ediyordu.
YENİ TOPRAKLARA AKIN EDEN İNSANIN DOĞAYA MÜDAHELESİ
15’inci yüzyılın ikinci yarısında okyanusu aşmayı başaran Avrupalı denizcilerin, sonunda yerleşebilecekleri yeni bir kıta bulmaları heyecan vericiydi. Kıtada sıkışıp kalmış bir grup insan hızla yeni keşfedilen topraklara akın etti. Beraberinde alışık olduğu bitki ve tohumları ve hayvanlarını da götürerek yeni kıtayı şekillendirmeyi amaçlayan kolonistler, götürdüklerinden çok daha fazlasıyla geri döndüler. Domates, patates, sivri biber, tütün, kabak, mısır, yer fıstığı ve daha birçok bitki ve hayvan türü Amerika olarak adlandırılan kıtadan eski dünyaya taşındı. Hatta eskiden beri bilinen üzüm asmaları bile, artık yeni kıtadan getirilen köklere aşılanmak kaydıyla üretimde artış amaçlanıyordu. Ancak getirilen asma köklerinin içinde gizlenen bir tür zararlı bit eski dünyadaki üzüm asmalarının neredeyse tamamına yakınını yok etti. Çare olarak Amerika’dan daha fazla asma kökü getirilerek iki dünyanın asmalarından melez bir tür elde edildi. Ancak doyurucu ve hızlı üretimiyle ekonomik bir çıkış kapısı olarak görülen patatesle birlikte gelen bir tür küf, çok sayıda insanın ölümüne neden oldu. Domates ile biber Avrupa’nın ve doğunun yemek alışkanlıklarının temel taşı olarak toplumu şekillendirmekte oldukça işe yaradı. İnsanlar, istemeden de olsa doğaya müdahale edip onu şekillendirmeye devam ediyordu.
