Anadolu’nun küçük kentleri bir yana Türkiye’de insanların en çok önyargıyla yaklaştığı illerin başında geliyor olabilir Konya. Gerçekten anlaması zor bir il… Göründüğü gibi olanların mı, olduğu gibi görünenlerin mi şehri? Kararı size bırakıyorum.
“Gel, gel, ne olursan ol, yine gel,
İster kâfir, ister Mecusi,
İster puta tapan ol, yine gel,
Bizim dergâhımız, ümitsizlik dergâhı değildir,
Yüz kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel…
Şu toprağa sevgiden başka bir tohum ekmeyiz biz…
Beri gel, beri! Daha da beri! Niceye şu yol vuruculuk?
Mademki sen bensin, ben de senim, niceye şu senlik benlik…
Ölümümüzden sonra mezarımızı yerde aramayınız!
Bizim mezarımız ariflerin gönüllerindedir.”
Yukarıdaki satırları Mevlâna’nın sandınız değil mi? Maalesef yanılıyorsunuz. Ölümünden sonra Mevlâna’ya atfedilen “Gel, gel, ne olursan ol, yine gel” sözleri, aslında kaynağı tam olarak bilinmese de Ebu Said-i Ebu’l-Hayr’a ait olduğu iddia edilen yukarıdaki şiirde geçiyor. Bu konuları araştırırken gerek Mevlâna gerekse de Konya hakkında ezber bozan birçok yazı okudum. Aslında bu tür konulara temkinli yaklaşmakta fayda var ve yeterli araştırmayı yapmadan ahkâm kesmek gibi de bir huyum yok ama Ümit Doğan’ın sosyal medyadaki post dizileri epey şaşırttı beni. “Yanlış mı tanıyoruz; Mevlâna, Anadolu’yu işgal eden Moğollarla işbirliği yapıp Nasreddin Hoca’yı öldürttü mü?”, “Mevlâna oğlunun cenaze namazını neden kıldırmadı?” “Ahi Evren, Şems’in öldürülmesine neden izin verdi?” ve “Ne olursan ol yine gel” sözü Mevlâna’ya mı aittir?”, “Mevlâna Türk müdür?”, “Mevlâna’nın Mesnevi’yi Kur’an’dan üstün tuttuğu doğru mudur?”; “Mesnevi’deki ahlaksız hikâyeler uydurma mıdır?” sorularını sorarak yanıtlarını veriyor Ümit Doğan.
HANYA’YI KONYA’YI ANLAMAK
Bir diğer şaşkınlığımı da “Hanya’yı Konya’yı anlamak” ve “Konyalım” şarkısını araştırırken yaşadım.
“Hanya’yı Konya’yı anlamak” (veya bilmek, görmek), “bir işin gerçek yönünü anlayarak aklı başına gelmek, akıllanmak” anlamında kullanılıyor. Peki, neden Hanya, neden Konya? Hanya, Girit Adası’nda bir şehir… Bu deyimdeki diğer şehrin de Konya olmadığı yönünde birçok iddia var. İşte bunlardan bazıları:
– Osmanlılar, Girit Adası’nı fethederken batı yönünden “Hanya” tarafından Girit’e giriyor. Bu bölge içinde ilk karşılarına çıkan yerin ismi ise “gönye-köşe” anlamına gelen Gonya. Hanya’ya on beş-yirmi dakika uzaklıkta. Gonya’dan geçmeden Hanya’ya ulaşmak mümkün değil. Yani sözün doğrusu Hanya’yı Gonya’yı görmek…
