Türkiye’nin nohut ve mercimek üretiminde rekor seviyeye ulaşması, ihracatçıların yüzde 30 kota ve DİR uygulamalarının kaldırılmasını talep etmesine neden oldu. Hububat, bakliyat, yağlı tohumlar sektörünün ihracatçıları, bu ürünlerdeki arz fazlasının dış pazarlarda değerlendirilmesi gerektiğini belirtti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre bu yıl 580 bin ton nohut, 400 bin ton kırmızı mercimek üretimi hedefleniyor. Yüzde 30 artış beklenen rekolteyle Türkiye’nin tüketiminin iki katı kadar üretim gerçekleşecek. Fazla mahsulün ihraç edilememesi durumunda fiyatlarının düşmesi ve buna bağlı olarak gelecek yıl üreticinin ürün ekmemesinden endişe ediliyor. Türk Lirası’ndaki devalüasyonun ihracata güç kattığını belirten Mersin Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı ve Küresel Bakliyat Konfederasyonu Yönetim Kurulu Üyesi Fethi Sönmez, ihracatı kuvvetlendirmenin bir ayağının eksik kaldığını söyledi. Gıda enflasyonunu baskı altında tutmak için uygulanan mevzuatın değiştirilmesi için geç kalındığını dile getiren Sönmez, kurla beraber ihracatın önünün açıldığını düşünürken, önceki yıl uygulamaya konulan mevzuat nedeniyle ihracat yapamadıklarını kaydetti.
“Çiftçi üretimden kopar, ithalat yapmak zorunda kalırız”
Türkiye’de son yılların en büyük rekoltesinin oluştuğunu, kurun etkisiyle beraber talebin de arttığını ancak ihracat yapamadıklarını aktaran Sönmez, “Her firmanın kotası bulunuyor. Acilen kotanın kaldırılması lazım. Aynı zamanda, merkezi hükümet ve Merkez Bankası’nın piyasadaki parasal sıkılaşma politikasından dolayı herhangi bir destekleme alımı da yok. Hal böyle olunca fiyatlar giderek düşüyor, ihracatçı iç piyasaya mahkûm oluyor. Rakamlar, önemli bir arz fazlası oluştuğunu açıkça ortaya koyuyor. Bunun tek yolu ihracat yapmak ki ülkemizin paraya ihtiyacı var. Kotanın kaldırılmaması ve arz fazlasının devam etmesi halinde çiftçi üretimden kopar. Sonraki yıllarda afaki rakamlar üzerinden ithalat yapmak zorunda kalırız. Kuzey yarım kürede mahsulü erken almamızdan dolayı üç aylık bir avantajımız var. Biz Haziran’da kırmızı mercimek alırken; Kanada ve Kazakistan Eylül’de hasat yapar. Gerekli aksiyonları erken alıp, Haziran ve Eylül ayında çok mal satabiliriz. Kota ve yönetmelikler engel olduğu için bu avantajı kullanamıyor, piyasada yönlendirici olamıyoruz ve pazarlama gücümüzü kaybediyoruz” dedi.
“Satışında zorluk yaşanan ürünlerin fiyatı düşüyor”
Son bir yılda nohutta enflasyon oranının genel gıda enflasyonundan yaklaşık 10 puan daha düşük olduğunu anımsatan, kırmızı mercimekte ise fiyatların neredeyse hiç artmadığından kayda değer bir enflasyon görülmediğini anlatan Mersin Ticaret Borsası Başkanı Abdullah Özdemir ise rekolte beklentisinin yüksekliği nedeniyle, hasadı yapılan bu ürünlerde üreticilerimiz ürünlerini satmakta zorluk yaşamakta ve bu husus ürün fiyatlarını düşürmekte olduğunu söyledi. İhracata getirilen kısıtlamaların da ürün fiyatları üzerinde baskılayıcı yönde etki yaptığını vurgulayan Özdemir, “Üstelik nohut ihracatında uygulanan kota sistemi, firmalar arasında haksız rekabete yol açtığından ve bu durum piyasayı tekelci bir yapıya dönüştürdüğünden yoğun şikayetlere neden olmakta. Bu piyasa gerçeklerinden yola çıkarak, nohut ve kırmızı mercimekte halen uygulanmakta olan ihracat kısıtlamalarının kaldırılması olmazsa olmaz bir durumdadır. Sektörümüz açısından faydalı olacağını düşünüyoruz” diye konuştu.
