Bu yıl beklentim geçen yıl 1.885 TL olan fiyatın %28,6 artışla 2.250 liraya çıkacağı yönünde. Kota tamamlama primiyle birlikte toplamda 2.400 lira olacaktır. Ancak çiftçilerimizin beklentisi ton başına en az 2.800 lira.
Bu sezon kamu yönetimi tarafından alım fiyatı açıklanacak son ürün şeker pancarı. Sökümün devam ettiği dönemde çiftçilerin gözü kulağı açıklanacak şeker pancarı alım fiyatında.
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı geçen hafta tarım sektörü temsilcileriyle yaptığı buluşmada Konya’dan bir çiftçinin şeker pancarı alım fiyatlarına dair sorusuna “İnşallah önümüzdeki hafta içinde açıklayacağız, bütün hesaplarımızı kılı kırk yararak yapıyoruz” yanıtını vermişti. Ancak çiftçilerimizin beklentisi bu açıklamaların ötesinde çiftçi kağıt üzerindeki ince hesaplamalardan çıkan değil, üretim maliyetlerini karşılayan ve kendilerine kazanç sağlayan bir fiyatın açıklanmasını istiyor.
Bu yıl birçok tarımsal ürün için açıklanan alım fiyatları çiftçiyi hayal kırıklığına uğrattı. Bu yüzden pancar üreticileri de benzer bir tablo ile karşılaşacaklarından endişeli. Türkiye genelinde şeker pancarı üretimi 58 ilde yapılıyor ancak Konya bu üretimin %32’sini tek başına karşılıyor. Ardından %6’lık paylarla Yozgat ve Afyonkarahisar, %5’lik paylarla ise Kayseri ve Eskişehir geliyor. Ülkemizde üretilen her iki pancardan biri, bu beş ilden çıkıyor. İşte tam da bu yüzden Konyalı bir çiftçinin Bakan Yumaklı’ya şeker pancarı fiyatlarını sorması büyük bir anlam taşıyor.
Türkiye’de 33 şeker fabrikası var. Bunların 15’i Türkşeker’e, 12’si özel şirketlere ve 6’sı kooperatiflere ait. Bu yıl Cumhurbaşkanlığı kararı ile toplamda 2 milyon 910 bin ton şeker kotası belirlendi. Bunun %35’i Türkşeker’e, %33’ü özel şirketlere, %32’si ise kooperatiflere tahsis edildi. Ayrıca toplam kotanın %2,5’ine denk gelen 72 bin 750 ton nişasta bazlı şeker (NBŞ) kotası da 5 şirkete dağıtıldı.
Türkşeker’in 2022 raporuna göre Türkiye’deki yıllık şeker üretim kapasitesi 3 milyon 151 bin ton pancar şekeri ve 990 bin ton nişasta bazlı şeker olmak üzere toplam 4 milyon 141 bin ton. Pancar şeker fabrikaları kapasitelerinin %92,3’ünü kullanırken NBŞ üreticileri %7,3’lük bir kapasite kullanımıyla çalışıyor. Düşük kapasitede çalışan NBŞ üreticilerinin bu şekilde ayakta kalması ne kadar mantıklı? Ne kadar inandırıcı?
Bir de yüksek yoğunluklu tatlandırıcılar (YYT) var. YYT ithalatı son yıllarda ciddi bir artış gösterdi. Geçen yıl 5,6 bin ton YYT ithalatı yapıldı ve bu Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesiydi. Eğer bu hızla devam ederse 2024’te yeni bir rekor kırılacak. İthal edilen YYT’nin beyaz şeker karşılığı yaklaşık 700 bin ton. Peki, biz gerçekten hangi şekeri tüketiyoruz? Pancar şekeri mi? YYT mi? NBŞ mi? Eğer yiyeceğinizi kendiniz hazırlıyorsanız pancar şekeri tüketiyorsunuz, ancak hazır gıda alıyorsanız etiketlere dikkat etmeniz gerektiğini söylemeliyim.
Burada Tarım ve Orman Bakanlığı Şeker Dairesi’nin kamuoyuyla yeterli bilgi paylaşmadığını söyleyebiliriz. YYT ve NBŞ üretim ve tüketim verileri tam olarak açıklanmıyor. Şeker dairesinde şunu çok iyi öğrenmişler; her yeni bakana “Ülkemizde tüketilen şekerin tamamı yurtiçinde üretilmektedir” cümlesini söyletirsek bu iş tamam diyorlar sanırım. Ancak bu doğru ise kim YYT’yi ithal ediyor? Bu YYT nerede kullanıyor? Ülkemizde gerçekte ne kadar pancar şekeri, ne kadar YYT ve ne kadar NBŞ tüketildiği konusunda şeffaf bir tablo yok.
