Çiftçi için 2024, kayıtlara ‘zor yıl’ olarak geçti. İklimden, maliyete, düşük fiyattan plansız üretime birçok sebep çiftçinin yılı kayıpla kapatmasına neden oldu. Geçen yıl 20 temel üründen 15’i çiftçiye kazandırırken, bu yıl tablo tersine döndü ve 15 ürün maliyetini karşılayamadı. Kazandıran ürünler ise mısır, şeker pancarı, elma, üzüm ve çeltik olarak sıralandı.
Çiftçiler açısından 2024 yılı zor ve kayıp yılı olarak kayıtlara geçti. Küresel ısınmanın etkisiyle yağışların az olması bazı ürünlerin rekoltesini olumsuz etkilerken, bazı ürünlerin ise tarlada yanmasına sebep oldu. Bazı ürünlerde ise tarım zararlılarıyla mücadele yoğundu.
Açıklanan fiyatlarla, artan girdi maliyetleri oluşan arz fazlası, pek çok ürünün ya tarlada kalmasına neden oldu ya da maliyetinin çok altında satılmasına. Bu ürünlerden en çok etkilenen domates oldu. Tüm bu yaşananların ışığında geçen yıl 20 temel tarım ürünün 15’inde çiftçi kazanırken, bu yıl ise tablo tersine dönerek 20 üründen 15’inde zarar etti. 2024’te üreticisine kazandıran ürünler şekerpancarı, mısır, üzüm, elma ve çeltik olarak açıklandı.
Sektör temsilcileri, 1 Eylül 2024 itibarıyla bitkisel üretim, su ürünleri ve hayvancılıkta planlı üretim dönemine geçildiğini ve Türk tarımında yeni bir sayfa açıldığına işaret ediyor. Yeni modelle üretimde arz fazlası ve gıda fiyatlarında dalgalanmanın önüne geçerek, üreticilerin zarar etmemesi ve tüketicilerin yüksek fiyattan tüketmemesi hedefleniyor.
TÜİK’in 2024 yılı Bitkisel Üretim İstatistiklerine göre bir önceki yıla kıyasla tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde üretim (yem bitkileri hariç) yüzde 5, sebze üretimi yüzde 5,6 azaldı, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde ise yüzde 2,1 artış yaşandı.
Tahıllarda mısır ve arpa ürünlerinde yüzde 10’un üzerinde rekolte düşüşü görüldü. Sebze üretiminde en çok ekilen ürünlerde artışlar yaşanırken, küçük ve bölgesel olarak ekilen ürünlerde üretim düşüşü etkili oldu. Meyve grubunda ise muz ve turunçgillerin rekoltesinde ciddi bir düşüş var.
Buğday
Geçen yıl buğday rekoltesi 20,8 milyon ton olarak kayıtlara geçti. Ancak, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) açıkladığı ekmeklik buğday için ton başına 9,250 TL ve makarnalık buğday için 10,000 TL fiyat açıklandı.
Prim hariç ekmeklik buğdayda yüzde 12,1, makarnalık buğdayda yüzde 11,1 artış yapıldı. Fiyatların girdi maliyetlerinin çok altında kaldığını belirten Şanlıurfa Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Başkanı ve Hilvan Ziraat Odası Başkanı Hikmet İpar, sulu tarım yapanların rekoltenin yüksek olmasından dolayı kar zararın başa baş olduğunu, kuru alanların ise zarar ettirdiğini söyledi.
Arpa
TMO arpa fiyatını ton başına 7,250 TL olarak belirledi ve yüzde 3,6 artış yaptı. Rekolte ise yüzde 12 düşüşle 8.1 milyon ton gerçekleşti. Türkiye genelinde çiftçilerin kayıpla kapattığı bir ürün olarak yer aldı.
Fındık
Fındık, 2024 fiyatı yüzde 57 ile en yüksek açıklanan tarım ürünü olarak kayıtlara geçti. 717 bin ton rekolteye rağmen, işçilik maliyetleri ve kokarca zararlısından dolayı randımanda düşüşler yaşandı. Bu da düşük fiyatla alım yapılmasına neden oldu.
Perşembe Ziraat Odası Başkanı Arslan Soydan, kendi ürününü toplayan üreticilerin işçilik masrafı olmamasından dolayı iyi olduğunu, ancak yevmiye ile toplayanların işçilik masrafının yüksek olması ve hasat döneminde serbest piyasada fiyatların düşmesinden dolayı genel olarak kaybettirdiğini söyledi. Soydan, ihracat gelirinin artmasına rağmen üreticilere yansımadığını belirtti.
