Geçen yıl üretimi sabit kalan, ithalatı ise yüzde 30 gerileyen yeşil mercimekte koronavirüs sonrası 6 kata kadar artan talep, stok sıkıntısına yol açtı. Son üç ayda toptan fiyatları yüzde 30’dan fazla artan ürünü market raflarında bulmak zorlaştı.
Türkiye’de kişi başı tüketimin 700 gram civarında olduğu yeşil mercimeği market raflarında bulmak zorlaştı. Son 3 ayda kilogram fiyatı toptanda yüzde 30’dan fazla artan ürüne koronavirüs salgını nedeni ile artan talep, stok sıkıntısı yaşanmasına yol açtı. Sektör temsilcileri ürünün hasadına 40 gün kaldığını, ancak beklenmeyen talep ve az ithalat nedeni ile bu yıl stokların beklenenden erken tükendiğini belirtti. Reis Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, Türkiye’nin son yıllarda yeşil mercimek üretimi artsa da hala iç tüketimi karşılayacak seviyeye gelmediğini söyledi. Yıllık tüketimin yarısından fazlasının hali hazırda iç piyasada üretildiğini belirten Reis, “Normal dönemlerde Mart ayının sonunda yeşil mercimek tüketimi azalır. Ancak bu yıl koronavirüs salgını nedeni ile normal tüketimin 6 katı gerçekleşti. Talep hala da devam ediyor. Hiçbir üretici ya da tedarikçi bu kadarını düşünmüyordu. İthal ürün de azaldı. Hasadına da 35-40 gün kaldığı için kimse getirmek istemiyor” dedi.
Ekim alanı %20 artırılacak
Gelişmelerin etkisi ile fiyatların da yukarı yönlü ivme kazandığını dile getiren Reis, bu süreçte kilogram başına fiyatın da toptanda 5.5 TL’den 7.5 TL’ye kadar yükseldiğini söyledi. Hali hazırda yeşil mercimeğin kilogram fiyatı market raflarında ise 15 TL’ye kadar çıkıyor. Mehmet Reis, bu nedenle bu yıl fasulye ve kırmızı mercimek ile birlikte yeşil mercimekte de ekim alanlarının yüzde 10- 20 arasında artırılacağı bilgisini verdi. Yeşil mercimekte kişi başı tüketim son 4 yılda 500 gramlardan 700 grama kadar çıktı. Türkiye’de yıllık iç tüketimin 50-60 bin ton arasında değişirken yeterlilik oranı ise 2019’da yüzde 74 olarak gerçekleşti.
İthalat %50’den fazla geriledi
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre son 5 yılda ekim alanı 167 bin dekardan 396 bin dekara, toplam üretim ise 20 bin tondan 43 bin 631 tona yükseldi. Aynı dönemde dekar başına verim ise 119’dan 110 kilograma geriledi. Söz konusu ürün ithalatı ise 5 yıllık süreçte yüzde 50’den fazla düşerek 20.9 milyon dolardan 10.3 milyon dolara geriledi. Türkiye’de yeşil mercimek ithalatının büyük bir kısmı Kanada ve Rusya’dan yapılmakta olup çok az bir miktar da Kazakistan, ABD ve Arnavutluk’tan gerçekleşiyor.
“2.5 milyon tonluk alım Ramazan öncesi fiyat artışlarını engeller”
18 Nisan’da Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2,5 milyon ton hububat ve 100 bin ton kuru baklagil ithalatı için gümrük vergisi sıfırlanmasına ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı’na yönelik de değerlendirmede bulunan Mehmet Reis, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin fiyat artışlarını önlemek için piyasa regülasyonu görevi doğrultusunda böyle bir karar alındığını ve bunun ramazan öncesi fiyat artışlarının önüne geçeceğini söyledi. Şu an tüm dünyanın çok zor bir dönemden geçtiğini belirten Reis, “Bir ay sonrasını kimse kestiremiyor. Türkiye, şu ana kadar mart ayındaki panik alımlarına rağmen olumsuz havayı geçiştirdi. Bu karar fiyat artışlarının önüne geçeceği gibi bazı ürün fiyatlarının gerilemesini de sağlayabilir. Orta taneli pirinçte fiyatlar gerileyebilir ” dedi.
