Seyfettin Gürsel: Tarımda girdi fiyatlarında yükseliş

TÜFE’de temmuz ve ağustos ayların­da mevsim etkilerinden arındırılmış artışlar yüzde 2,6 ve 2,5 ile oldukça yük­sekti. Enflasyonu konu alan yazılarımda daha önce belirttiğim gibi TÜFE artışla­rının büyük kısmından (yarıdan fazlasın­dan) gıda ile kira sorumlu. Ağustosta gıda ve alkolsüz içecekler kaleminde mevsim etkisinden arındırılmış aylık artış yüz­de 4,4 ile ortalama TÜFE’nin çok üzerin­deydi. Taze meyve ve sebzede ise yüzde 6,4 gibi olağanüstü bir artış vardı.

TÜFE’de dezenflasyonun öngörüldü­ğü gibi devam etmesi için gıda enflasyo­nun daha düşük seviyelere gelmesi şart. Bunun için de tarım üretici fiyat enflas­yonunun hızla azalması gerekiyor. Oy­sa ağustosyta yıllık tarımsal ÜFE artı­şı yüzde 41,6 oldu. Yüzde 33 artan TÜ­FE’nin bir hayli üzerinde bir artış. Tarım üretici fiyatlarında hızlı bir dezenflasyon için ise tarımsal girdi enflasyonunun sis­tematik olarak inişe geçmesi gerekiyor. Bunu faiz artışı ile yapamazsınız. Bu ne­denle gıda ürünlerinde yüksek artışların belki de en önemli nedeni olan girdi enf­lasyonuna yakından bakmak gerekiyor.

Tarımda girdi enflasyonu

TÜİK her ay Tarımsal Girdi Fiyat En­deksi (GFE) adı altında çok sayıda gir­diden oluşan bir endeks yayınlıyor. En­dekste yıllık artış 2024 baharında yüzde 50’nin üzerindeydi. Bu dönemde TÜFE artışları da yüksekti. Bu tarihten itibaren inişe geçen GFE 2025 yılının ilk ayların­da yüzde 30 civarına kadar geriledi. Dip noktası yüzde 28,9 ile Şubat ayındaydı. Ama mart ayından itibaren GFE’de sis­tematik bir artış yaşanmaya başladı. So­nunda temmuz ayında yıllık artış yüzde 34,2’ye yükseldi. Tarım girdi enflasyonu arttığı sürece tarım üretici enflasyonun­da istisnai iklim koşulları hariç düşüş bekleyemeyiz. Üretici enflasyonu gevşe­medikçe gıda enflasyonu da gevşemeye­cek ve TÜFE’de dezenenflasyon süreci hedeflenen hızda gerçekleşmeyecektir. Diğer ifadeyle tarımsal GFE’de yaşanan katılık zincirin sonunda TÜFE’nin katı­lığını artırıcı etkide bulunacaktır.

Böyle bir gelişmenin enflasyonla müca­dele ve ödeteceği ekonomik bedel açısın­dan yaratacağı sorunları hatırlatmam ge­rekmiyor.