Mısırın ton fiyatına 300 lira zam yapıldı ve bu yılki fiyat 6 bin lira oldu. Zam oranı sadece yüzde 5,2. Mazot 1 yılda 2 katına çıkmışken, dolar üç ayda yüzde 30 değerlenmişken yüzde 5,2’lik zam sadece tekelleri sevindirdi.
Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) 22 Ağustos’ta mısır alım fiyatını açıkladı. Geçen yıl 5 bin 700 lira olan 1 ton mısıra bu sene 300 lira zam yapıldı ve bu yılki fiyat 6 bin lira oldu. Zam oranı sadece yüzde 5,2… Bu enflasyon ortamında, mazot 1 yılda 2 katına çıkmışken, dolar son 3 ayda yüzde 30 değerlenmişken yüzde 5,2’lik zam…
Mısır fiyatının açıklandığı 22 Ağustos’tan 1 hafta önce, 15 Ağustos’ta TÜİK, tarım ürünlerindeki maliyet artışlarını gözlediğimiz Tarım ÜFE verisini açıklamıştı. 12 aylık ortalamalarla Tarım ÜFE oranı yüzde 102. Yani üretim maliyetleri en az 2 katına çıkmış, bunu resmi kurumlar ifade ediyor ama bir başka resmi kurum TMO’nun mısır çiftçisine yaptığı zam yüzde 5,2! İktidar da fiyatın tam bir hayal kırıklığı olduğunu farkında olacak ki, fiyatı Erdoğan açıklamıyor, fiyat bir basın duyurusuyla ilan ediliyor. AKP’li milletvekilleri de sosyal medyadan paylaşmıyor, açıklanan fiyatın yaratacağı tepkiden korkuyorlar.
Fakat üzerine konuşulan ürün mısır olduğunda, fiyat yalnızca çiftçinin ilgilendiği basit bir konu olmaktan çıkıyor. Hububat grubunda yer alan mısır, dünyada ekim alanı temel alındığında buğdaydan sonra 2’nci sırada. Üretim miktarı temel alındığında buğdayı da geçiyor ve ilk sırada yer alıyor. 2022 yılı itibariyle dünyada 1,1 milyar ton mısır üretimi var. Üretimde başı ABD çekiyor. Bizdeki mısır üretimi 8,5 milyon ton civarında. Peki, ne yapılıyor bunca mısır?
YAŞ MEYVE SEBZEYE BENZEMİYOR
Nişasta bazlı şeker (NBŞ) üretiminin hammaddesinden bahsediyoruz. Hemen hemen tüm şekerli ürünlerin girdisi mısır. Fakat yalnızca şeker üretimi değil, bitkisel yağ üretiminin de zirvesini mısır oluşturuyor. Sadece insan besini değil, aynı zamanda endüstriyel hayvancılığın yem olarak kullandığı en yaygın ürün. Yani mısır, yalnızca dünyadaki 8 milyar insanı değil, insanların et üretmek için beslediği milyarlarca büyükbaş hayvanın da gıdası. Böylece, 21’nci yüzyıl uygarlığının en çok ürettiği hububat haline geliyor ve üretim hacmi her geçen yıl artıyor.
Bu nedenle, mısır üretimini TMO ile mısır çiftçisi arasındaki bir ilişki olarak değerlendirmek yanlış olur. Mısır, domates, biber, soğan gibi yaş meyve sebze üretimine de benzemez. Yaş meyve sebze stoklanamadığı için fiyatı yerel ölçekte belirlenir. Fakat mısır, stoklanabilir bir ürün olması nedeniyle bir emtia olarak borsalarda işlem görür. Kontratlara konu edilir. Fiyat küresel piyasalarda belirlenir. Bu haliyle mısır, altın, gümüş veya kömür gibi bir emtiadır. Dolayısıyla ABD’deki mısır fiyatı ile Hindistan’daki mısır fiyatı birbirine yakın oluşur. Peki, 6 kıtada çok farklı maliyetlerle üretilen bir ürünün dünyada nasıl tek bir fiyatı olur? Bunu anlamak için hububat sektöründeki tekelleşmeyi bilmek gerekiyor.
