Seçimler bitti, kamuda tasarruf dönemi başladı, gıda enflasyonu dinmek bilmiyor. Tüm bu ahval içerisinde 2024 yaş çay taban fiyatını 16,50-17,30 TL aralığında öngörsem de Rize’de dolaşan rakam 18 TL’nin üzeri. Fiyat, bugün Tarım ve Orman Bakanlığı’nda yapılacak toplantı sonrası netleşecek. Rize Ziraat Odası’na göre 1 kilogram çayın maliyeti 16,99 TL, “altı külliyen zarar.”
Çaylığa değil yazlığa
Dünya çay üretim alanı son 5 yılda yüzde 10’dan fazla arttı. İklim şoklarının olumsuz hallerine takılan çay rekoltemiz, 1 milyon 480 tonlardan 1 milyon 354 bin tona düşerken verim de 1895 kilodan 1600 kilolara geriledi. Çay üreticilerinin yüzde 74’ü 5 dekar ve altı alanda üretim yapıyor, çoğunun başka işi var. Eskiden 4. Sürüm bile vardı şimdi dördüncü “iklime kurban.”
204 bin üretici 3 sürümde toplam kişi başı ortalama 6,6 ton çay üretiyor. 17 TL’den bile hesaplasak üretici başına gelir ortalaması aylık 10 bin TL. “Kıymetli çiftçi, bozdur bozdur harca, sakın şehre göç etme, buralar daha kötü.” 1583 kilo ile verimde lider olsak da çayımız para etmiyor. Japon çayının fiyatı 15 bin dolar, Rusya’nınki 72 bin doların üzerinde, dudak uçuklatıyor. Bizimki ligin sonlarında, ortalama 437 dolar düzeyinde.
19 Ziraat Odası birlikte; “yaş çay alım fiyatının 25 lira olması gerektiğini” açıkladı. Rize Ziraat Odası Başkanı Bünyamin Arslan; çay fiyatını 23 Nisan Çocuk Bayramında açıklama nedenlerini; “üreticilerin doğduğu yerde doyması, gençlerin göç etmemesi” olarak açıkladı. Havaların erken ısınmasıyla ilk çay hasadı muhtemelen bu yıl bir hafta erken başlayacak, rekolte tahmini oldukça düşük. 1 Mayıs bayram olmasaydı bugün özel fabrikalar alıma başlayacaktı. ÇAYKUR 2 Mayıs’ta çay alımını başlatacak.
Çayda sancılı bir yıl
İklim değişikliği kaynaklı tüm vadilerde çay aynı anda büyüyünce fabrikalarda yığılma olabilir, kota gündeme gelebilir. Özel fabrikaların operasyon maliyetleri yüksek olduğundan düşük fiyattan vadeli alım yapmak isteyecekler. Hem üretici hem de fabrikalar için sancılı bir yıl yolda.
