Yüksek oranda yağ, tuz ve şekerin yanı sıra kimyasal koruyucular içeren ‘ultra işlenmiş gıdalar’ dünyanın yeni kâbusu oldu. Uzmanlar sigaraya benzer paket uyarıları konulmasını talep ediyor.
Son yıllarda özellikle batılı ülkelerde obezite oranlarının giderek artması, sorunun yaygınlaşmasına en önemli katkıyı yapan çikolata barları, hazır yemekler, kahvaltı gevrekleri, cipsler gibi ’ultra işlenmiş gıdalar’ konusunda alarm zillerinin çalmasına sebep oldu. İngiltere’deki yetişkinlerin üçte ikisi obez veya fazla kilolu ve birçok kişi sağlıksız yiyeceklere bağımlı. İngiliz günlük diyetin yarısından fazlasını, kahvaltı gevreği, hazır yemekler, şekerlemeler, işlenmiş et ve çikolata barı gibi ürünleri içeren sanayi süreçleri kullanılarak üretilen bu ürünler oluşturuyor. ABD’de yetişkinlerin aldıkları günlük kalorinin yüzde 58’i, çocukların günlük tüketiminin ise yüzde 67’si ultra işlenmiş gıdalardan kaynaklanıyor. Durum böyle olunca ultra işlenmiş gıdaların, küresel obezite oranlarının azaltılmasına yardımcı olmak için “bağımlılık yapıcı maddeler” olarak etiketlenmesi gerektiğini savunan iki ülkeden 18 kişilik bilim insanları ekibi, saygın tıp dergisi British Medical Journal’da yazdı. Uzmanlara göre ‘abur cubur’ kategorisinde olan bu ürünler alkol, tütün veya kumar kadar bağımlılık yapıcı. Bu nedenle ekstra vergilendirilmeleri ve özel olarak etiketlendirilmeleri gerekiyor.
Uluslararası verilere göre dünyada yetişkinlerin %14’ü, çocukların %12’si yemeğe bağımlı ve tüketim üzerinde kontrol kaybettikleri için gereğinden çok fazla kalori alıyorlar. Lif açısından daha düşük olan bu gıdaların içerdiği şekerler ve yağlar daha hızlı bir şekilde bağırsaklara iletiliyor ve “beyin üzerinde farklı bir etkisi” oluyor. Örneğin, fındık yemek çiğnemek ve sindirmek için bir süre alırken, şekerli fındıklı kahvaltı gevreği yemek enerjiyi hemen serbest bırakır ve beyni daha hızlı etkileyebilir.
Kanser, kalp, şeker
Ultra işlenmiş gıdalar için yapılan araştırmalar ayrıca bu ürünlerin”beyin ödül sistemlerini” bozabileceğini ve bağımlılık yapabileceğini gösteriyor. Araştırmalar, bu gıdaların bağımlılık yapan nikotin ve alkolle benzer düzeyde dopamin (iyi hissettiren kimyasal) salgılattığını belirtti. Bu ürünler içerdikleri yüksek yağ, tuz ve şeker nedeniyle kalp, kanser, tansiyon, diyabet gibi birçok ölümcül rahatsızlığa sebep oluyor. Gıda uzmanları tarafından yapılan çağrıda dünya genelinde hükümetlerin gıda endüstrisiyle başa çıkmak ve ultra işlenmiş gıdaların yaygınlığını azaltmak için “cesur eyleme” ihtiyaç duyulduğu belirtildi.
