Zonguldak’ta ‘anıt ağaç’ olarak tescillenerek koruma altına alınan 4 bin 120 yaşındaki porsuk ağacının klonlarından elde edilen fidanlar, Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Orman Fakültesi Araştırma ve Uygulama Serası’nda belirli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra insanların tahrip edemeyeceği noktalara dikilecek.
KTÜ Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ercan Oktan, Zonguldak’taki 4 bin 120 yıllık porsuk ağacının belgesel çekimi sırasında tesadüfen bulunduğunu söyledi. Ağacın 25.5 metre boyunda, 245 santimetre çapında olduğunu belirten Oktan, bu türün binlerce yıldır orman halinde yaşadığını ancak artık kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu ifade etti.
Oktan, Türkiye’deki tek porsuk meşceresinin (Yaş, ağaç türü kombinasyonu, büyüme ya da kuruluş şekli, bunların hepsi veya bir kısmı ile kendisini çevresinden açık olarak ayıran ve en az bir hektar büyüklükte olan orman parçası) Zonguldak Gümeli’de olduğunu belirtti.
Ağacın dallarındaki yalancı meyvesi hariç her yerinde zehir bulunduğunu dile getiren Oktan, ilk çağlarda silah olarak kullanılan bu zehirden modern çağda kanser tedavisinde kullanılan ilaçlarda faydalanıldığını söyledi.
Genetik yapı korunmalı
Ağacın Bronz Çağı’ndan beri yaşadığını belirten Oktan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Dünyanın geçirdiği birçok döneme şahitlik etmiş, buzul çağlarını görmüş, kurak dönemleri görmüş bir ağaçtan bahsediyoruz. Bu nedenle bu genetik yapının mutlaka korunması lazım. Çok basit bir değerlendirme yapmamız gerekirse iklim değişikliği açısından çok önemli bir ağaç. Bu kadar uzun süre yaşayabilen bir ağacın sürekli olarak karbonu depoladığını düşündüğümüzde, küresel ısınmanın azaltılmasında en önemli faktör haline geliyor. Sadece bu nedenle bile çok önemli bir ağaç.”
Oktan, ağacın yaşını tespit ederken 3 farklı dönemde yaklaşık yüzer yıllık periyotlarla kendi büyümesini durdurduğunu tespit ettiklerini kaydederek, “Bu şu demek, ya çok büyük yangınlar gördü ya çok uzun süren kuraklıklar yaşadı ya da çok uzun süren kışlar yaşadı. Bunları yaşadığı zaman tıpkı kış uykusuna yatmış gibi artık büyümesini tamamen durdurmuş, neredeyse hiç gelişme sağlamamış, böylece kendini koruma altına almış. Bu nedenle porsuk ağacına mitolojide ve günümüzde hayat ağacı da deniyor.” dedi.
