Ülkemiz tarım ekonomisi hakkında konuşurken, tartışırken veya fikir geliştirirken, en büyük eksikliğimiz, meseleye bütüncül olarak bakamamamız ve çok spesifik bir alanda kısır döngüye girmemizdir.
İngilizce’de SWOT, Türkçe’de ise GZFT analizi olarak bilinen ve daha çok stratejik planlamada yararlanılan bu teknik sayesinde resmin tamamına odaklanmak ve farklı alanların etkileşimini dikkate alarak yeni stratejiler, amaçlar ve hedefler geliştirilir.
GZFT, “Güçlü yönler, Zayıf yönler, Fırsatlar ve Tehditler” başlıklarından oluşur. Güçlü ve zayıf yönler iç faktörleri, fırsatlar ve tehditler ise dış faktörleri niteler. İç faktörler, daha çok kontrol edebileceğimiz, dış faktörler ise neredeyse kontrol gücümüzün hiç olmadığı yönlerdir.
Genellikle GZFT analizi yapılır ve sonraki aşama olan Stratejik Yönelim boyutuna geçilmez. Oysaki nihai hedefimiz GZFT analizi sonrası stratejiler geliştirmektir. Bu yazıda, yaklaşık 40 yıllık tarım ekonomisi alanındaki birikimlerimi kullanarak ve Tarım ve Orman Bakanlığı’nın mevcut stratejik planından yararlanarak tarım ekonomimizin bir GZFT analizini yapmaya çalıştım.
Çok kapsamlı olan bu çalışmanın özetini, bu köşemde, üç bölüm halinde sizlere aktarmaya çalışacağım:
Tarımsal ekonomimizin güçlü yönleri
Jeostratejik konumumuz: Türkiye, uluslararası lojistik yolların kesişim noktasında, yeni alternatif yolların da hep gündemde olduğu ve uluslararası tarım ticaretinin merkezinde kilit bir konuma sahip. Farklı iklim bölgeleri ve biyoçeşitlilik: İklim, toprak ve su kaynaklarımız, tarım ürünlerinin neredeyse tamamının üretimine imkân veriyor. Yüksek oranda kendine yeterlilik: Birçok üründe dünyada ilk sırada yer alan, yağlı tohumlar ve birkaç tarım ürünü dışında kendine yeterli olan ve fazlasını 200’den fazla ülkeye ihraç ederek 32,6 milyar dolarlık gelir eden, tarımsal hasılada Avrupa’nın birinci ve dünyanın dokuzuncu ülkesiyiz.
Tarım eğitimi almış çok sayıda mezunun varlığı: Tarımda yükseköğrenim (ziraat, gıda, peyzaj mimarlığı, veterinerlik, orman, su ürünleri vb.) almış 100 binden fazla mezun ve her yıl eklenen 5 bin yeni mezunumuz var. Tohumculukta kendine yeterlilik: Ülkemizde kullanılan tohumların yüzde 97’sini kendimiz üretiyoruz ve net ihracatçıyız. Tescilli 37 ata tohumumuz 300 Tarım Kooperatifinde satılıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın güçlü örgüt yapısı: Ülkenin 81 ili ve 922 ilçesinin en ücra köşelerinde örgütlü yapısı bulunan Bakanlığın bünyesinde 58 doçent, 1.719 doktoralı ve 8.197 yüksek lisanslı olmak üzere toplamda 64.715 personel görev yapıyor.
