Önümüzdeki beş yıl için yetki almış ve göreve başlamış güçlü bir hükümet, ülkenin istikrarı bakımından çok önemli. Aynı şekilde görevi yeni devralan Tarım ve Orman Bakanımız da ülke tarımı açısından iyi bir fırsat.
Önceki dönemde bakan yardımcısı olarak görev yapmış olması, sektöre ve bakanlığa hakimiyeti açısından önemli bir avantaj. Bugüne kadar büyük ümitler beslenen, Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli, çeşitli nedenlerle bekleneni veremedi.
Bu model, yönetmelikte yer alan tanıma göre; “sınırları benzer doğal özelliklerine göre belirlenmiş havzalarda ekonomik, ekolojik ve toplumsal verileri değerlendiren ülke ihtiyaçlarına göre yapılacak planlamalara araç olan bilgi teknolojilerinin kullanıldığı dinamik ve geliştirilebilir bir sistemi” ifade eder.
Tarım havzası ise ekolojik açıdan benzer nitelikli tarım alanlarını niteler. İç ve dış talebi, ekolojik şartları ve kaynakları dikkate alarak, hangi havzada, hangi ürününün, ne kadar yetiştirileceğine karar vermesi gereken bu model, aslında oldukça heyecan verici. Havza bazlı desteklemenin ayrıntısına başka bir yazıya bırakarak, öncelikle geç kalmadan bazı önemli noktaları Sayın Bakanımızın dikkatine sunmak istiyorum.
Tespitler ve üzerinde tartışılabilecek öneriler:
– Havza bazlı desteklemede, ilk havza çalışmasında esas alınan 30 havza üzerinden devam edilmesi, havza yönetimini kolaylaştıracaktır. Bu konu tartışmaya açılmalı.
-30 havza dikkate alındığında, her havza bazında, Tarım Bölge Müdürlükleri oluşturulabilir. Orman, DSİ ve Meteoroji Genel Müdürlüklerinde uygulanan bu idari yapılanma, birçok açıdan daha etkili olabilir.
-Havza bazlı modelin esasını oluşturan, veritabanları (belki ‘big data’) ve karar sistemleri güncellenmeli.
-Ülkemizin üretimine, iç ve dış talebine göre arz-talep dengesini sağlayacak bir model mutlaka olmalı. Başlangıçta var olduğu söylense de bugün çalışır vaziyette olmadığı görülüyor.
-Model girdileri ağırlıklı olarak meteorolojik verilerden oluşuyor. Oysaki verim ve üretim verilerinin de çok ötesinde tarımsal verilere ihtiyaç var. Aksi halde sistem çok ilgisiz sonuçlar da verebiliyor. Sonuçta ne verirseniz onu alırsınız (garbage in garbage out).
