Değerli Dostlar,
Geçtiğimiz ay, “Devlet Sahneye İndi” başlığıyla, TMO’nun enflasyonla mücadele adına hububat fiyatlarını nasıl baskıladığını ve bu faturanın çiftçiye kesilmesinin risklerinden bahsetmiştim. Gıda enflasyonunun %36’yı aştığı bir ortamda, TMO’nun piyasaya girerek fiyatları 14 TL/kg bandında tutma hamlesini ifade etmiştim.
Peki, aradan geçen bir ayda ne değişti?
Bu hafta elime ulaşan Tarım Piyasaları Bülteni , geçen ayki tespitlerimin maalesef doğrulandığını gösteriyor.
Geçen ayın sorusu şuydu: “Enflasyon mu, Çiftçi mi?” Bu ayın cevabı: Tercih enflasyondan yana kullanıldı ve faturası üretimden çıktı.
Gelin, bu ayki taze veriler ışığında, geçen aydan bu yana piyasalarda neler yaşandığını kıyaslamaya çalışalım.
1. Hububat: “Sakin” Piyasada Kopan Fırtına (TMO Baskısı ve TÜİK Çöküşü)
Geçen ay TMO’nun 14 TL/kg hamlesi piyasayı 200-300 TL/ton gevşetmişti. Bu ayki rapor, TMO’nun bu baskıyı daha da artırdığını teyit ediyor:
Piyasa Kilitlendi: Yeni rapor, yurtiçi piyasaların “son derece sakin” olduğunu belirtiyor. Sebebi ise basit: TMO, fiyatları “sabit” tutarak ve “fiyat baskılarının devam edeceği” mesajını vererek, geleceğe dair tüm artış beklentisini yok etti. Yüksek faiz ve finansman maliyetleriyle boğuşan sanayici için, fiyatının artmayacağı bir ürünü stoklamak “anlamsız” hale geldi. Hal böyle olunca TMO, piyasayı tam anlamıyla kilitlemiş oldu.
BOMBA: TÜİK Üretim Felaketini Açıkladı! TMO piyasayı baskılarken, TÜİK’in 2. Bitkisel Üretim Tahmini , “üretim” tarafında nasıl bir sıkıntı yaşadığımızı tescilledi:
Buğday: Üretim %13,9 azalarak 17,9 milyon tona geriledi.
Arpa: Üretim %25,9 (Dörtte bir!) azalarak 6 milyon tona düştü.
Yulaf: Geçen ay “fiyatı 15-20 TL’ye fırladı” diye örnek verdiğim yulafın üretimi %22,3 azaldı . (Demek ki Yulaf bir istisna değil, kuralın kendisiymiş!)
Ayçiçeği: Üretim %17,6 azalışla 1,8 milyon tona düştü.
Mısır: Tek istisna mısır; üretimi %4,9 artarak 8,5 milyon ton oldu.
2. TMO’nun Paradoksu: İçeride Baskı, Dışarıya İthalat Yetkisi!
Değerli Dostlar, geçen ay yerli stokuyla piyasayı baskılayan TMO, bu ay ise, TÜİK’ten gelen o iç açıcı olmayan rakamlar ve hemen ardından TMO’nun attığı adım, yaşanan paradoksun en net kanıtıdır:
TMO’ya 1 Milyon Ton Arpa ve 1 Milyon Ton Mısır için yeni ithalat izni verildi!
Bu ne demek? Devlet, bir yandan yerli üreticinin malının fiyatını “enflasyon” diyerek baskılarken, diğer yandan yerli üretimin %25,9 düştüğü arpada 1 milyon tonluk ithalat düğmesine basıyor .
Size söylüyorum, ”Mısırda üretim artışına rağmen 1 milyon ton ithalat yetkisi alınıyorsa , bunun anlamı ilerisi için arz eksikliği tahmin ediliyor demektir”.
3. Et, Süt ve Hayvancılık: Kriz Aynen Devam Ediyor
Geçen ay “iç açıcı değil” dediğimiz hayvancılıkta, bu ay da değişen hiçbir şey yok.
Geçen Ay: Süt yemi %42.83, besi yemi %47.98 daha pahalıydı.
Bu Ay: Süt yemi %41.63, besi yemi %46.34 daha pahalı.
Rakamlar neredeyse aynı. TMO’nun hububatı baskılaması, yem fiyatlarına zerre etki etmemiş. Neden? Çünkü geçen ay uyardığım gibi, maliyetler düşmeden fiyatı baskılarsan, üretim biter. Arpa üretimi %25,9 düşünce , TMO’da arpa ithal etmek zorunda kalıyor . Hayvancılık maliyeti düşmediği için de çiftçi kazanamıyor..
4. Bakliyat: Üretim Düşük, İthalat Yüksek
Geçen ayki analizimde detaylı yer vermediğim bakliyat cephesinde de durum, hububattan farklı değil. TÜİK verileri nohut üretimini 406 bin ton, kuru fasulyeyi 247 bin ton ve kırmızı mercimeği 230 bin ton olarak tahmin ediyor. Bu ayki raporun ithalat/ihracat tabloları maalesef burada da büyük bir sıkıntı olduğunu gösteriyor: Hem nohutta hem de mercimekte ithalatımız, ihracatımızdan fersah fersah önde. Rusya’da kırmızı mercimek FOB fiyatı 400 $/ton, nohut 410 $/ton gibi seviyelerde. Bu durumda bizde bakliyatta, ithalat baskısını artırmaya yetiyorda artıyor bile…
