Gıda fiyatlarında dünya ile makas iyice açıldı

Naki BAKIR

Yaklaşık iki yıldır uygu­lanmakta olan sıkı pa­ra esaslı programın ilk yılında yükselişe devam eden enflasyon, iç tüketimi ve kurla­rı baskılayıcı önlemlerin etkisi­nin hissedilmesi ile son on bir aydır geriliyor. Ancak enflasyo­nun başlıca kaynağı olan gıda fi­yatları artış hızı görece yavaş­lamakla birlikte hala enflasyo­nist etki potansiyelini koruyor. Son bir yıldaki fiyat hareketle­ri, bu açıdan Türkiye’nin pan­demi sonrası başlayan dünya ile ayrışmasının büyük oranda de­vam ettiğini ortaya koyuyor.

2025’in ilk dört ayında dün­yada yaşanan radikal siyasi ge­lişmeler, küresel ticaret savaşla­rı, artan gerilim ve zirveye çıkan ekonomik kırılganlığa rağmen dünya gıda fiyatlarındaki artış yüzde 1’i bulmazken, aynı dö­nemde Türkiye’deki artış yüzde 15’e yaklaştı. Gıda fiyatlarında dünya-Türkiye makası son bir yılda 30 puana yakın açıldı.

Ayrışma bu yıl da devam etti

Türkiye İstatistik Kuru­mu’nun (TÜİK) tüketici fi­yat endeksine (TÜFE) göre gı­da fiyatlarının Türkiye’de aylık bazda yüzde 2,01 arttığı nisan­da, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre bir kısmı fiilen sıcak savaş yaşayan dünya ülkeleri ortala­masında yüzde 0,9’luk bir artış gösterdi.

TÜİK’in baz aldığı fiyatlara göre Türkiye’de gıda fiyat artı­şının yüzde 14,7 olduğu ocak-ni­san döneminde dünyadaki artış ise sadece yüzde 0,7 oldu. Dün­yada yaygın olarak ticareti ya­pılan gıda emtialarının ulusla­rarası fiyatlarındaki aylık deği­şimlerinin izlendiği FAO’nun Gıda Fiyat Endeksi’ne göre dün­yada fiyatlar bu yıl ocak ayında yüzde 2,1 düşüş kaydetmiş, şu­batta yüzde 1,5, mart ayında da yüzde 0,4 artmıştı.

Dünyada geri çekildi, Türkiye’de katlandı

Covid 19 pandemisi koşul­larında 2021’in son çeyreğin­de dünyada yükselişe geçen ve Rusya-Ukrayna savaşıyla iv­melenen gıda fiyatları Mart 2022’de en yüksük düzeyleri görmüştü. 2014-2016=100 baz­lı FAO Gıda Fiyat Endeksi anı­lan tarihte 159,7 ile tepe noktaya ulaşmıştı.

İzleyen dönemde sevk ve te­darik sıkıntılarının önem­li oranda ortadan kalkmasıy­la dünya genelinde düşüşe ge­çen dünya gıda fiyatlarında bazı aylar itibarıyla yükselişler ya­şansa da genel olarak aşağı yön­lü seyir izledi ve Nisan 2024 iti­barıyla 119,2’ye kadar inmişti. Endeksin Nisan 2025 itibarıy­la 128,3 olan değerine göre dün­yada gıda fiyatları son bir yılda da yüzde 7,6 artış kaydetti. Tür­kiye’de ise TÜİK’e göre gıda fi­yatlarındaki yıllık artış yüzde 36,09’a ulaştı.