Şubat ayı TÜFE aylık yüzde 4,53 gelince moraller bozuldu. Piyasa beklentisi medyanda yüzde 3,8 civarındaydı. Böylece Ocak 2024 TÜFE verisi (yüzde 6,70) ile birlikte 2024 yılının ilk iki ayında yüzde 11,2’lik enflasyona ulaştık. Mart ayının da yüksek gelme ihtimalini dikkate alındığında yılsonu hedefi olan ortalamada yüzde 36 yıllık enflasyona ulaşmak çok daha zorlaştı.
Şimdi artık yeni söylem ortalama enflasyon (yüzde 36) olmasa da iyi ihtimalle bandın üst tarafına yakınsamış (yüzde 42) bir enflasyon ile karşılaşma ihtimalimiz. Mevcut koşulların devamı halinde üst bant bile geçilebilir.
Ocak ayı enflasyonunun temel belirleyicisi yüzde 5,19 artan Gıda ve Alkolsüz İçecekler Grubu olmuştu. Şubat enflasyonunda da durum değişmedi. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda aylık fiyat artışı yüzde 8,25 ile bir önceki aya kıyasla güçlendi ve yıllık enflasyon 1,41 puan artarak yüzde 71,12 seviyesinde gerçekleşti.
05.Mart 2024 tarihinde yayınlanan TCMB Şubat Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda bu konuya özellikle dikkat çekildiğini gördük. Yıllık Tüketici Enflasyonuna katkılar bir önceki aya göre hizmette 1,05 puan, gıda da ise 0,90 puan. Önemsiz sayılmayacak kadar büyük iki etki hizmetler ve gıdadan geliyor.
Hizmetler kısmına baktığımızda bu sorunun sadece bizim değil, enflasyonla uzun zamandır mücadele eden ülkelerin de temel sorunu olduğunu görüyoruz.
Ancak Gıda’da durum böyle değil. Referans olarak alabileceğimiz Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü FAO rakamlarında tersine bir seyir görüyoruz.
FAO 245’ten fazla ülke ve bölge için gıda ve tarım verilerine erişim sağlıyor. FAO Gıda Fiyat Endeksi son 10 yıla baktığımızda 2014 yılında 115 olan endeks değerinin 2020 yılına kadar 100 değerinin altında seyrettiğini, 2021 yılında 125,8, 2022 yılında 144,7 değerine yükseldikten sonra 2023 yılında 124,7 endeks değerine ulaştığını görüyoruz. 2023 yılı genelinde yıl içerisinde küçük artışlar olsa da kademeli olarak 119,1 değerine gerilediğini ve en son 2024 yılı Ocak ayında ise 118,00 endeks değerinde gerçekleştiği görünmekte. 118 endeks değeri 2014 yılı endeks değerinin sadece 3 puan üzerinde.
Özetle dünya gıda fiyatlarında kronik hale gelmiş bir yükseliş söz konusu değil. FAO Gıda Fiyat Endeksi’nin geçtiğimiz yılı (2023) 2022’deki seviyesinin yaklaşık yüzde 10 altında kapattı. Ocak ayı FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksindeki artışın sebepleri arasında ‘Türkiye’den gelen artan ithalat talebi’nin de sayıldığını ve Türkiye’nin metne girdiğine şahit olduk.
Türkiye’de Gıda Enflasyonun temeli aslında arzın talebi karşılayamaması, üretimin yetersiz ve verimsiz olması. Bu nedenle geçtiğimiz yıl ve yıllarda sıklıkla ihracat kotalarına başvurulduğunu, ithalatın artan fiyatları dengelemek adına bir çözüm olarak düşünüldüğünü hep gördük ve yaşadık.
Türkiye’nin dördüncü çeyrek büyüme verileri de aslında arzın yetersiz olduğunu bize söylüyor.
