Türkiye’de şarap sektöründe çalışanların yaklaşık yüzde 65’i kadın. Bunun üç temel nedeni var: Birincisi, Türkiye’de gıda mühendisliği eğitimi alan kadın sayısı çok fazla. İkincisi, Anadolu’da tarımın yükünü tarih boyunca kadınlar taşıdı. Üçüncüsü, Türkiye’de kadınların şarap sektörünü sahiplenmesi modernleşme açısından da önemli bir gösterge.
Şarap çoğu zaman fiyat, etiket ve kadeh tartışmalarıyla gündeme geliyor. Oysa asıl mesele asmanın yetiştiği toprakta, üreticinin yaklaşımında ve üzümün karakterini belirleyen koşullarda başlıyor. Nail Kitabevi’nden çıkan %100 Şarap, karmaşık dünyayı yalın bir dille anlatan, illüstrasyonlarla zenginleşmiş renkli bir kitap.
Kitabın çevirmeni, şarap uzmanı ve eğitmeni, yazar Göknur Gündoğan, iyi şarabı “kendisine, içene ve doğaya iyi davranan şarap” olarak tanımlıyor. Toprağın verimsizliğinin neden avantaj yarattığını, pahalı şarabın her zaman kalite demek olmadığını, doğal şarabın neden hâlâ tartışmalı bir kategori olduğunu ve Anadolu’nun yüzlerce yerel üzümünün yeniden nasıl değer kazanmaya başladığını anlattı.
Göknur’la Beyoğlu’nda yeni açılan Bağ Pera’da buluştuk. Türkiye’de önoturizmin neden hızla büyüdüğünü, bağ rotalarının turizme sağladığı ekonomik katkıyı ve bu coğrafyanın tarihsel zenginliğinin nasıl önemli bir fırsata dönüştüğünü konuştuk.
– İlk olarak sormak istiyorum. İyi şarap nedir? Şarabı “İyi” yapan unsurlar nelerdir?
Benim için iyi şarap, önce kendisine, sonra içene ve doğaya iyi davranan şaraptır. Yani üretildiği toprağa, asmaya, çevreye, insana ve hayvana zarar vermeyen; mümkün olduğunca temiz yöntemlerle yapılmış şarap. Bunun bir de çok basit ve sade bir tarifi var: Sevdiğimiz şarap, iyi şaraptır. İçtiğinizde size keyif veriyorsa, bütçenizi zorlamıyorsa, ertesi gün rahatsız etmiyorsa, o şarap zaten sizin için iyidir. Daha teknik açıdan baktığımızda ise iyi şarap, iyi yetiştirilmiş bir tarım ürününün bütün özelliklerini taşır. Üretim sürecinde kimyasal yükü minimum olan, toprağa ve asmaya saygıyla yaklaşan, şişede de doğallığını koruyan şarap… Yani hem doğaya en az zararı veren hem de içene mutluluk hissettiren şarap diyebilirim.
– Peki, pahalı şarap iyi şarap mıdır? Fiyat ile kalite arasında paralel bir ilişki var mı?
Hayır, pahalı şarap her zaman iyi şarap değildir. Ücretle kalite arasında doğrudan bir paralellik yok. Türkiye’de de dünyada da durum aynı: fiyat, kaliteyi tek başına belirlemiyor. Evet, organik ya da biyodinamik tarım yapan üreticinin maliyeti daha yüksek olabilir; ama bu her zaman şişeye “çok yüksek fiyat” olarak yansımaz. Çünkü hem Türkiye’de hem Avrupa’da temiz yöntemlerle üreten ama fiyatlarını makul tutan birçok üretici var. Öte yandan çok yüksek fiyatlı şarapların bir bölümü aslında “marka değeri” üzerinden konuşuluyor. Château geleneği olan, tarihi bir adı taşıyan bazı şaraplar elbette fiyatını hak ediyor; fakat bu her pahalı şarabın kaliteli olduğu anlamına gelmiyor.
