2023 yılı Mayıs ayında yayımlanan bir çalışmaya göre, Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerine yalnızca 2021 yılında verilen teşvikler, zeytin üretiminde aynı sayıda istihdam yaratmak için yeterli.
Mayıs 2023’te yayımlanan ‘Kömürün Ötesinde Milas’ başlıklı rapor, kömürden çıkışın teknik boyutlarının ötesine geçerek toplumsal yönlerini inceliyor. Ekolojik, sosyal, kamu sağlığı gibi alanlarda büyük bir yıkıma neden olan kömür madenleri ve kömürlü termik santrallerden, katılım, bölüşüm ve tanınma adaletini gözeten bir yeşil ekonomiye geçişle mümkün olduğunun altını çiziyor.
Raporda, kömürlü termik santrallerde ve kömür madenlerinde çalışmanın, kamu sağlığına ve çevreye verdiği zarar nedeniyle yöre halkı tarafından arzu edilmediği belirtiliyor. Ancak bölgedeki maden ve santrallerin, yerel ekonomiyi kendine mahkûm ettiği de vurgulanıyor. Çalışmaya göre yöre halkı, yegane iş kaynağı olarak kömüre mecbur ediliyor.
Öte yandan yöre halkına göre kömürden çıkış, kamu sağlığının geri kazanılmasının yanı sıra ‘tarımsal verimliliğin artması‘ ve ‘zeytin ve zeytinyağı üretimin geri gelmesi‘ demek.
Bugün Milas’ta üretilen 100 bin ton zeytinin beşte biri, katma değer sağlayacak bir ürün haline getirilmeden başka şehirlerdeki üreticilere satılıyor. Rapora göre, 20 bin ton zeytinin işlenmesi için 50 zeytin işleme, 15 zeytinyağı üretim ve 5 sabun-şampuan imalathanesi kurulabilir. Milas’ta kömür madenciliği sektöründe 800 kişinin istihdam edildiği göz önünde bulundurulduğunda, bu gibi iyi planlanmış yatırımlarla adil bir dönüşüm gerçekleştirilebileceği vurgulanıyor.
Rapora göre, “bölgede kömürlü termik santrallere bir yıllık teşvik miktarının sadece bir sefer için zeytin ile ilgili tesislerin kurulmasına harcanması durumunda kömür madenlerinde istihdam edilenlerin neredeyse tamamına yeni, yeşil, iklim dostu ve insan onuruna yakışır işler yaratılması mümkün.”
Nitekim 2021 yılında Yatağan ve Kemerköy termik santrallerine yalnızca kapasite mekanizması kapsamında verilen desteğin 260 milyon TL olduğu belirtilmiş. 70 yeni tesisin kurulmasının maliyeti ise, yine 2021 yılı verilerine göre, 240 milyon TL olarak hesaplanmış.
