Deprem, küresel iklim krizi, uluslararası ticarette Trump’ın neden olduğu sarsıntılar başta olmak üzere her büyük küresel olayda gıda önemini daha da artırıyor. Konu sağlık, enerji veya savaşlar, her ne olursa olsun… Her krizde akla ilk gelen gıda stokları ve gıdada yeterlilik. Hem ulusal hem de haneler düzeyinde…
Gıda güvencesinin tüm paydaşlarca tartışıldığı, danışıldığı, ortak aklın belirlendiği ortamların başında şuralar gelir. 4. Tarım Orman Şurası’nın merkezinde de kendine yeterlilik ve bunun sürdürülebilirliği yer alıyor. Esas olan, bir felaket, bir savaş veya boykot anında dışa bağımlılığımızı en aza indirerek milli güvenliğimizi sağlamak.
Makro tarımsal ekonomik veriler ne söylüyor?
Son yıllarda tarım ve gıdada tamamen dışa bağımlı hale geldiğimiz çok yaygın konuşulan bir dezenformasyon. Tarımda yeterlilik konusuna geçmeden önce, tamamlanmakta olan son şura ve bir önceki şura arasındaki birkaç makro tarımsal göstergeye değineceğim.
TÜİK verilerine göre, 2019’daki 3. Şura ve bu yılki 4. Şura arasında geçen altı yılda neler değişmiş bir göz atalım.
“Son yıllar” diye hep atıfta bulunulan bu dönemde tarımsal dış ticaret fazlamız 4,8 milyar dolardan 10,9 milyar dolara yükselmiş. Bu değer, iki şura arasında yüzde 127’lik bir artış anlamına geliyor. Yıllık bazda ise yüzde 15’lik bir artışa karşılık geliyor.
Aslında çarpıcı bulduğum birçok analiz sonucu elde etmeme rağmen, yer darlığından dolayı bir kısmına değinebileceğim.
3. Şura’dan 4. Şura’ya tarımsal ihracatımız 14,9 milyar dolar artış göstermiş. Dönem itibariyle yüzde 84’lük bir artış demek bu.
Oysa aynı dönemde bu ülke nüfusu 3 milyon 661 bin kişi artarken turist sayısı da 16 milyon 603 bin kişi artış göstermiş.
Diğer bir ifadeyle bu ülke 148 milyon kişiyi beslerken net ihracatçı konumunu güçlendirmiş, tarımsal hasılada Avrupa’da birinci, dünyada ise sekizinci sıraya yükselmiştir.
Bitkisel ürün denge tabloları
Gıda arz güvencesinde ikinci önemli kısım ürünler bazında yeterlilik derecemiz. Mart ayında TÜİK’in yayınladığı “Bitkisel Ürün Denge Tabloları” konusuna bu vesile ile gecikmeli de olsa girmiş oluyoruz.
Elbetteki kendine yeterlilikte en önemlisi stratejik ürünler ve bunların başında da tahıllar geliyor. Tahıllarda 2023-2024 döneminde yurt içi üretimin yurt içi talebi karşılama derecesi -ki buna yeterlilik derecesi diyoruz- yüzde 111,9 oldu.
Temel besinimiz ve grubun en büyük paya sahip ürünü olan buğdayın yeterliliği yüzde 118,4. Mısır bir miktar düşük (%96,5) olsa da tolere edilebilir seviyede.
