Gıda enflasyonu, ülke ekonomisinin en önemli sorununu oluştururken, yüksek gıda enflasyonu ile de ancak tarımda yüksek girdi fiyatları ile mücadele ile önüne geçilebilir. Girdi fiyatlarında da en önemli sorunu gübre fiyatları oluşturuyor. Devlet doğrudan neden gübre üretiminde yer almıyor?
Tarım literatürünün en önemli kaynakları arasında bulunan Ziraat Mühendisleri Odası’nın teknik kongre kitabının 10’uncusu yayınlanırken, teknik kongre kitabında tarımda yüksek girdi fiyatlarına karşı çözüm önerileri de ortaya kondu.
DEVLET DOĞRUDAN GÜBRE ÜRETİMİNE GİREREK ÜRETİCİYE ÖZEL SEKTÖRDEN DAHA UYGUN FİYATLI GÜBRE SUNABİLİR!
Yüksek gübre fiyatlarının önüne geçilebilmesi için devletin doğrudan gübre fabrikası kurarak, gübre üretebileceği ve üreticilere özel sektörden daha uygun fiyatlı gübre sunabileceği kaydedildi. Bu konuda dünyadan örnekler verildi. Örneğin Hindistan’da ürenin yüzde 25’ini devlet, yüzde 25’ini kooperatif ve yüzde 50’sinin özel sektör tarafından üretildiği kaydedilen çalışmada, geçmişte Türkiye Zirai Donatım Kurumu’nun uygulamaları da hatırlatıldı.
Ziraat Mühendisleri Odası’nın teknik kongre kitabında yüksek gübre fiyatına çözüm olarak şunlar kaydedildi:
-Girdi fiyatlarının yüksekliği ile ilgili devletin müdahalelerinden birisi devletin doğrudan girdi piyasasına girmesidir. Bu doğrultuda devlet örneğin gübre fabrikası kurarak gübre üretebilir ve üreticilere özel sektörden daha uygun fiyatlı gübre sunabilir.
-Bu konuda önemli örneklerden birisi Hindistan’daki gübre sektörüdür. Hindistan’da ürenin %25’i devlet, %25’i kooperatifler, %50’si özel sektör tarafından üretilmektedir (GOI 2023).
-Bu örnekten de görüleceği gibi geçmişte Türkiye Zirai Donatım Kurumu’nun uyguladığı gübre üretim ve dağıtım politikasına benzer örnekler dünyada da uygulanmıştır. Türkiye’de tarımın modernleşmesinin en önemli adımlarından birisi olan kimyevi gübre tedarikinde, üretiminde, dağıtımında, satışında ve çiftçiler arasında yaygınlaşmasında etkili olan Türkiye Zirai Donatım Kurumu’na benzer görevleri olan kurumsal bir yapının oluşturulması önemli bir girdi olan kimyevi gübrenin maliyetinin düşürülmesinden etkili olabilecektir.
-Devletin doğrudan gübre üretmesine ek olarak dünyada uygulanan bir diğer tarım politikası aracı Endonezya’da olduğu gibi gübrenin indirimli satılması ve indirim kaynaklı oluşan gübre satıcısı kaybının devlet tarafından karşılanmasıdır (OECD 2023).
-Ayrıca Filipinler’de olduğu gibi devlet üreticilere girdi satıcılarında kullanmak üzere indirim kuponları verebilir (Department of Agriculture 2022; PNA 2022).
-Türkiye’de de üreticilerin faydalanabileceği şekilde kimyevi gübrenin indirimli ya da destekli olarak sağlanabileceği Tarım Kredi Kooperatifleri gibi bir kurum bu amaçla daha aktif bir şekilde kullanılabilir.
