2003-2024 yılları arasında Türkiye 81 bin ton kuru sarımsak ithalatına 155, 1,2 bin ton taze sarımsak ithalatına 2 milyon dolar ödedi. Yılın ilk 4 ayında kuru sarımsak ithalatı geçen yıla göre %80 arttı. Nedeni son bir yılda fiyatlardaki %242 artış.
Bugün sizlere antioksidan olması, konulduğu yemeklerle “coğrafi işaret” alan, bu özelliğiyle de kitaplara konu olan çok önemli bir üründen; sarımsaktan bahsedeceğim. Ülkemizde kuru ve taze olarak tüketilen sarımsak, çok sayıda yemeğin vazgeçilmez tatlandırıcısı. Son günlerde sarımsağın gündemde olmasının nedeni bu özellikleri değil, artan fiyatlar ve buna karşı tedbir olarak artan ithalat.
Ülkemizde taze sarımsak üretimi 59, kuru sarımsak üretimi 57 ilde yapılıyor. Her ne kadar il sayısı yüksek olsa da taze ve kuru sarımsağın ana üretimini yapan illerimiz mevcut. 2023’te ülkemizde 54 bin 127 ton taze sarımsak üretimi yapıldı. Bu üretimin %75,9’u Gaziantep, %4,8’i Kahramanmaraş, %3,1’i Balıkesir, %1,7’si Şanlıurfa ve %1,6’sı Çanakkale illerinde gerçekleşti. Bu beş ilimiz toplam üretimin %87,1’ini karşılıyor. Ancak Gaziantep iline ayrı bir parantez açmak isterim. Şöyle ki Gaziantep’in Araban ilçesi 28 bin 763 ton taze sarımsak üretimi ile 58 ilin toplam üretiminin 2,2 katından fazlasını gerçekleştiriyor. Taze sarımsak deyince aklınıza ilk Gaziantep’in Araban ilçesi gelsin.
Kuru sarımsakta durum ise 2023 yılında ülkemizde 142 bin 167 ton üretim yapıldı. Bu üretimin %22,8’i Kastamonu, %18,6’sı Gaziantep, %13’ü Kahramanmaraş, %%7,6’sı Aksaray ve %6,3’ü Tokat illerimizde gerçekleşti. Bu beş ilimiz toplam üretimin %68,4’ünü karşılıyor. Nasıl Gaziantep’in Araban ilçesi taze sarımsakta ana üretim noktası ise Kastamonu’nun Taşköprü ilçesi de kuru sarımsağın ana üssü. Taşköprü ilçesi de 56 ilden fazla üretim yapan bir ilçe. Görüldüğü üzere Türkiye’de taze sarımsak Araban, kuru sarımsak Taşköprü ilçelerinden sorulur desek hata etmemiş oluruz.
Başta belirtmiştim; ülkemizde fiyatlarda ani artışlar karşısında ilk tercih edilen yöntem ithalatla fiyatları düşürmek. O zaman üretim problemimiz var mı? Ona bakmak gerek. 2004 ile 2023 yılları arasında taze sarımsak üretimi %116,5, kuru sarımsak üretimi %69,2 oranında arttı. Buna rağmen üretim maliyetlerindeki artış fiyatlara yansıyor.
