Ulusal Süt Konseyi, 13 Ocak’ta toplandı ve yeni çiğ süt tavsiye fiyatını açıkladı. 2023 yılının Ocak ayından Temmuz ayının sonuna dek 8,5 TL olan, Ağustos’tan bu yana 11,5 TL olarak duyurulan çiğ süt tavsiye fiyatına yüzde 17 zam yapıldı. Böylece yeni çiğ süt tavsiye fiyatının 22 Ocak’tan itibaren 13,5 TL’ye çıktığı duyuruldu.
Tüketiciler zamma tepkili olmakta haklı. Çünkü 1 litre sütün market fiyatı 35 liraya ulaşmış durumda. Süt ürünleri ise daha fena… 1 kilo yoğurt 50 TL’yi geçiyor. 1 kilo beyaz peynir 300 TL’nin üzerinde… Tüketici şikayetinde haklı ama süt üreticileri daha da tepkili. Kimdir süt üreticisi? Verilere göre Türkiye’de toplanan sütün yarısından fazlasını küçük aile çiftçileri sağlıyor. Köyünde, iptidai şartlarda, bir elin parmağını geçmeyecek sayıda ineğiyle geçinmeye çalışanlar üretiyor sütü. Haliyle bu üreticiler için nakit dengesi son derece hassas. Yem fiyatları ise maliyetin neredeyse tamamını oluşturuyor. Sadece kasım ve aralık aylarında süt yemine 5 kez zam geldi. 9 Kasım’da 8,14 TL olan süt yemi, 18 Aralık’ta 9,64 TL’ye yükseldi. Sadece 2 ayda yeme gelen zam yüzde 18. Sadece bu değil, yıl boyunca asgari ücret 2 katına çıktı. TÜİK’in açıkladığı 12 aylık ortalama Tarım ÜFE yüzde 78. TÜFE yüzde 64. Buna karşın çiğ süt fiyatındaki yıllık artış yüzde 58. Üstelik belli ki, birkaç ay daha aynı fiyat devam edecek. Bu tabloda tüketici de üretici de mutsuz. Peki kim mutlu?
SÜT SANAYİNİN HAMMADDESİ
Konu süt olunca, tarafları tüketiciler ve çiftçiler olarak belirlemek yanlış. Çünkü süt, 21’nci yüzyılda geldiği aşama itibariyle trilyonlarca dolarlık bir sanayi hammaddesi. Süt, alelade bir tarım ürünü olmaktan çıkalı çok oldu. 8 milyar insan, süt üretimi için 1,5 milyar inek besliyor. Bu ineklerin yemleri için Kanada büyüklüğünde tarım arazisi kullanıyor. Artık ürün yelpazesiyle gıda ve kozmetin sanayiinin en önemli ham maddesini bizlere inekler sağlıyor. Böyle bir emtianın kontrolünü ise gelişmiş ülkeler kaybetmek istemiyor. Küresel arenada süt endütrisinin en büyüğü ABD. Toplanan süt miktarına göre dünyanın en büyük süt sanayicisi ABD’li “Dairy Farmers of America” ya da kısa adıyla DFA Milk. Bu şirket, yılda 29 milyon ton süt topluyor. Tek başına dünyada tüketilen her 100 litre sütün 3,5 litresi bu şirketin makinelerinde işleniyor. Süt endüstrisi yan ürünleriyle birlikte trilyonlarca dolarlık bir sektör.
