Şüphesiz belli uluslara özgü damak tadı diye bir şey var. Örneğin Asya’da bazı ülkelerde çok sevilen ve birçok yemekte kullanılan fermante balık sosları… Ya da kokoreç veya sucuk. Bunlar bazı ülkelerde çok sevilir ama alışık olmayanlar burun kıvırır.
Bazı egzotik lezzetlerden bahsetmiyorum bile… Kırlangıç salyası, maymun beyni, kaplumbağa çorbası falan… Şahsen bunların hiçbirini tatmadım ama salyangoz çok yedim. Ege’nin bazı yörelerinde, Kıbrıs, Fransa, İspanya ve genelde Akdeniz ülkelerinde sevilerek yenen salyangoz bazıları içinse iğrenç. Tatmadan iğrenç! Bu tip güçlü önyargılara dayalı reaksiyonlara dünyanın her yerinde rastlıyorsunuz. Japonya’da ‘shirako’ ya da ‘shiroku milt’ denen ve çok pahalı, özel bir lezzet olan balık spermini de Tokyo’da lüks bir lokantada gören bir Amerikalı bir internet sitesine “Bana utanmadan bu iğrenç şeyi yedirmek istediler” diye yazabiliyor. Eminim bu insanın önüne olağanüstü bir süt dana kokoreç getirseniz de benzer bir tepki verecektir.
Öte yandan belli yemek ve lezzetler var ki hangi yaşta veya hangi milletten olursa olsun, tadanların büyük çoğunluğunun hoşuna gidiyor. Örneğin çikolata… İster Çin’de doğun, ister Rusya, İsveç, Türkiye ya da Hindistan’da, güzel bir çikolata ikramını geri çeviren pek insan bulamazsınız. Sadece çikolata değil tabii. Fast food addedilen bazı lezzetler var ki dünyayı fethetmiş durumda. Alman ‘frankfurter hot dog’ (dana), İtalyan ‘pizza’, Amerikan ‘hamburger’ bunlar arasında. Bir de bu kadar popüler olmaya aday, epeyce bilinen, deneyince herkesin sevdiği fast food türleri var. Baklavamız, köftemiz, pidemiz bunların arasında.
Bu lezzetler çok popüler olduğu ve deneyen hemen herkes bunları sevdiği için bu başarının hangi milletin hanesine yazılacağı konusunda tartışma hiç bitmez.
Döner de bu tip bir lezzet. Adı Ortadoğu’da ‘shawarma’, Yunanistan’da ‘gyro’. Avrupa ülkelerinde döner çok yaygın. Çoğunlukla yurttaşlarımız yurtdışına taşımış. Ama yörenin damak tadına da uydurulmuş. Biz genelde eti soslamayız; turşu, yeşillik, domates, patates kızartması gibi lezzetlendiriciler dönerin yanında gelir. Onlar lavaşa sarılı dönerin içine sos döktükten sonra diğer malzemeleri yerleştiriyor.
