Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA) Kurucusu Prof. Aziz Akgül, Mütevelli Heyeti Başkanlığını oğlu Halil Fatih Akgül’ün yürüttüğü Vakfın yeni yayınlanan raporunu gönderdi:
- 2025 Yılı İsraf Raporu
Raporun kapak sayfasında şu mesaj yer aldı:
- “Hepitalizm”de silahlanma kabul edilemez büyük israftır ve kötülük kaynağıdır: 2024’te dünyada küresel askeri harcamalara 2.7 trilyon dolar harcanarak kaynaklar israf edildi.
Raporun “Gıda İsrafı” başlıklı bölümünü öncelikle okudum:
- Dünya Kaynakları Enstitüsü (WRI) Gıda Kaybı ve İsrafı Direktörü Liz Godwin, dünyada üretilen gıdaların yaklaşık 3’te birinin kaybolduğunu ya da israf edildiğini belirtiyor. Bunun her yıl küresel ekonomiye yaklaşık 1 trilyon dolara mal olduğunu vurguluyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Dünya Gıda Programı’nın (WFP) 2025 Küresel Görünüm Raporundan alıntı dikkatimi çekti:
- 2024 yılında 74 ülkede 343 milyon kişi akut gıda güvensizliği yaşıyor. Bu sayı 2023 yılına göre yüzde 10, pandemi öncesine göre ise 200 milyon kişi arttı.
BM Çevre Programı’nın (UNEP) hazırladığı 2024 Gıda İsrafı Raporu’ndan da alıntı yer aldı:
- Dünya genelinde her yıl 1.5 milyar ton gıda israf ediliyor…
- Türkiye’de her yıl 8.7 milyon tonu aşkın gıda israfı söz konusu oluyor.
- Türkiye’de her yıl kişi başına çöpe atılan yiyecek 102 kilogramı buluyor.
- Gıda israfının yüzde 60’ı, yani 631 milyon tonu evlerde gerçekleşiyor.
- Tüketicilere servis sunan restoran, otel gibi hizmet sektöründe yüzde 28 israf ortaya çıkıyor.
- İsrafın yüzde 12’si de perakende sektöründe görülüyor.
- Gıda kayıp ve israfının yüzde 56’sı gelişmiş ülkelerde, yüzde 44’ü de gelişmekte olan ülkelerde ortaya çıkıyor.
Açlık çeken nüfus üzerinde duruldu:
- Dünyada her gün 11 kişiden biri aç uyuyor. 25 bini aşkın çocuk açlık ve yetersiz beslenmeden hayatını kaybediyor.
- Dünyada 783 milyonu aşkın insan açlık çekiyor.
- Buna karşılık dünyada 1 milyardan fazla insan obez, 3 milyar insan da fazla kilolu.
TİSVA Raporunda “Gıda israfının ayak izi” konusu da irdelendi:
- Et ürünleri, toplam gıda israfının yalnızca yüzde 5’ini oluşturmasına rağmen bu israfın yüzde 20’sinden fazlası kadar karbon salımına neden oluyor.
- Özellikle sığır eti üretimi, geviş getiren hayvanların metan salımı gibi yüksek emisyon kaynaklarını içerdiğinden çevre üzerinde önemli bir etki yaratır.
- Küresel ölçekte yalnızca gıda israfından kaynaklanan emisyonların yıllık 3.3 milyar ton karbondioksit eşdeğerine ulaştığı hesaplanıyor. Bunun da dünya genelindeki sera gazı salımlarının yüzde 8’ini oluşturduğu tahmin ediliyor.
- Tüketicilerin gıda tercihlerindeki bilinçli kararları, bu çevresel etkilerin azaltılmasında kritik rol oynuyor.
- Zengin ülkelerde yüksek miktarda tüketilen ve israf edilen et, çoğu zaman ormansızlaşma yaşanan fakir ülkelerde üretiliyor.
- Özellikle Brezilya’daki sığır yetiştiriciliği, Amazon yağmur ormanlarının yok olmasına yol açıyor ve geri döndürülemez ekolojik zararlar riski doğuruyor.
TİSVA Mütevelli Heyeti Başkanı Halil Fatih Akgül, rapora yazdığı önsözde şu mesajı verdi:
- Gereksiz, amaçsız ve yararsız yapılan her çeşit iş, işlem ve harcama israftır.
- İsraf, yalnızca ihtiyaç fazlasının tüketilmesi değil, aynı zamanda fırsatların kaçırılması, eşitsizliklerin derinleşmesi ve sürdürülebilirliğin zedelenmesidir…
TİSVA raporunda ortaya konulan veriler, gıda israfının tek başına yaptığı etkiyi açıklıkla anlatıyor…
