Ali Ekber YILDIRIM
Pamukta hasat zamanı geldi. Son 3-4 yıldan bu yana artan maliyetlere karşın çiftçinin ürettiği pamuğun fiyatının artmaması nedeniyle üretim azalırken ithalat artıyor. Üretici, fiyatın düşük olması, desteklerin yetersiz olması, kuraklık ve su sorunu nedeniyle üretimden kaçıyor. Bu da rakamlara yansıyor.
Amerika Tarım Bakanlığı (USDA) “Türkiye Pamuk ve Ürünleri Güncellemesi” raporu yayınladı. Rapora göre, Türkiye’nin pamuk üretimi düşerken, ithalat artıyor. Raporda yer alan verilere göre, pamuk ekim alanı geçen yıla göre yüzde 15 düşüşle 395 bin hektar olması bekleniyor. Pamuk üretiminin miktar olarak 2024’e göre bu yıl yüzde 19 azalması öngörülüyor. Üretim miktarı geçen yıla göre 160 bin ton düşüşle 700 bin ton olacağı tahmin ediliyor.
Üretim neden azalıyor?
Amerika Tarım Bakanlığı raporunda üretimdeki düşün nedenleri özetle şöyle sıralanıyor: “Pamuk fiyatlarının düşük seyretmeye devam etmesi, ekim alanının bu yılın başlarında yapılan tahminlerden daha düşük olmasına neden oldu. Bu durum, çiftçilerin 2025/26 sezonunda Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) bölgesinde arpa/buğdaydan sonra ikinci ürün olarak pamuk ekmemesine de neden oldu.
2024 sonbaharında ve 2025 başlarında ideal yağış olmayınca barajlarda su seviyeleri düştü. 2025 ilkbahar yağışları da istenilen seviyede olmadı. Bu durum, Aydın ve İzmir çevresindeki Ege pamuk yetiştirme bölgesini daha çok olumsuz etkiledi. Çünkü bu bölgedeki barajlar, Fırat ve Dicle gibi büyük nehirlerle beslenen GAP bölgesindeki barajlardan daha fazla yağışa bağımlıdır.
DSİ gereken suyu vermeyince verim düştü
Devlet Su İşleri (DSİ), Söke gibi Ege ovalarında ideal pamuk yetiştiriciliği için yeterli sulama sağlamadı ve bu durum piyasa kaynaklarına göre daha düşük verimlere yol açacak. DSİ, Mart 2025’te, yağış yetersizliği nedeniyle Ege Bölgesi’nde sağlanan sulama miktarını azaltacağı konusunda uyarıda bulundu. Söke havzasındaki bir çiftçi, su kaynaklarının yetersizliği nedeniyle 53 yıl sonra ilk kez tarlasına ayçiçeği ektiğini bildirdi. Haberlere göre, toprağın yapısı ve tuzluluğu ile sulama imkânının bulunması nedeniyle uzun yıllardır pamuk üretimi yapılan Söke bölgesinde ilk ayçiçeği hasadı yapılıyor.
Ancak piyasa kaynakları, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki pamuk tarlalarında sulamanın şu ana kadar başarıyla uygulandığını ve ürünün genel gelişiminin iyi olduğunu gösteriyor; yaklaşık bir ay içinde başlayacak hasada kadar önemli bir olumsuzluk yaşanmaması durumunda, bölgede olumlu verim bekleniyor.”
Pamuğun üretim maliyeti kilo başına 25-28 lira
Raporda, pamuk üretim maliyeti ile ilgili olarak: “Piyasa kaynaklarına göre, bir kilogram kütlü pamuğun üretim maliyeti, çiftçiye ve tarım arazisinin konumuna bağlı olarak 25 ila 28 lira ( yaklaşık olarak 62,5-70 cent) arasındadır. Bu, lif pamuğunun maliyetini, çırçırlama maliyetleri hariç yaklaşık 70 lira (~ 1,75 dolar) yapar. Bu, Eylül ayında yeni hasat başlamadan önce Ağustos 2025 itibarıyla Türkiye’de yerli pamuğun kilo başına yaklaşık 60 lira (yaklaşık 1,50 dolar) olan satış fiyatının üzerindedir. Çiftçiler ve piyasa kaynakları, yeni destek sistemine rağmen Türkiye Hükümeti tarafından sağlanan desteğin pamuk çiftçiliğini teşvik etmek için yeterli olmadığını belirtmektedir.”bilgisine yer verildi.
