Mine Şenocaklı
Artık en uygun fiyatlı lokantada bile, asgari ücretli ya da emeklinin tas kebabı yemesi aritmetik kurallarına göre imkansız! Orta halli bir vatandaşın da her gün bir et yemeği sipariş etmesi öyle… Lokanta sahipleri de fiyatlardan memnun değil. Ciğerin kilosu olmuş 1000 lira, etin kilosu 800 lira… Kiralar 300-400 bin lirayı buluyor…10 eleman çalıştırıyor olsanız asgari ücrete, sigortasıyla birlikte maliyeti 350 bin lira! Kadıköy’deki 106 yıllık Yanyalı Fehmi Lokantası’nın üçüncü kuşak işletmecisi Can Sönmezler, “Kârdan feragat ediyoruz” diyor.
Kasaplarda, marketlerde hemen her hafta et fiyatlarının değiştiğini görmeye neredeyse alıştık. Zaten uzun süredir dar ve orta gelirli vatandaşlar etiketlere bakmaz oldu. Ama bir lokantanın önünden geçerken, fiyatları görüp şaşırmaya devam ediyoruz. “Bu kadar da fahiş fiyat olmaz!” deyiveriyoruz. Kaba bir hesap yapıp, “1 kilo et 800 lira… Nasıl olur da bir porsiyon tas kebabı 500 lira olur?” diye sinirleniyoruz. Ya bizim yaptığımız hesapta bir yanlışlık var ya da yeme içme sektörü bazılarının iddia ettiği gibi açgözlülükle zam üstüne zam yapıyor. “Bir gariplik var, ama acaba sebebi ne?” diye oturup düşünmek yerine sokağa çıkmaya karar veriyorum. Orta halli lokantaları dolaşıp hesabı birlike yapmak için. İstikâmetim Kadıköy…
“Günde 2 bin kişi geliyor sürümden kazanıyoruz”
Hemen işe koyuluyorum. Üst üste iki lokantaya giriyorum ve ikisinin de müdürleri konuşmak istemiyor. Üçüncü lokantanın sahibinin konuyu öğrenince yüzü düşüyor, “Yok kardeşim, patron yok! Ben buranın hamalıyım” diyor. Açıkça başından savıyor beni… Üçüncü yerden de olumsuz cevap alınca, benim de yüzüm düşüyor biraz. Anlaşılan o ki bugün işim pek kolay olmayacak!..
Bu ruh halindeyken, büyük bir lokanta çarpıyor gözüme; Kadı Lokantası… Dikkatimi ilk çeken şey ise, ‘Öğrenciye askıda yemek’ ilanı oluyor. Sonra fiyatlara göz atıyorum, oldukça makul. Haşlama 269, tas kebabı 224, İzmir köfte 149 lira…
Kadı Lokantası 15 yıl önce kurulmuş. İki ortağı var. Şansıma Siirtli ortak Yaşar Uslu lokantada… “Ne güzel bir uygulama başlatmışsınız öğrenciler için. Fiyatlarınız da uygun. Nasıl başarıyorsunuz?” diye giriyorum sohbete. Anlatıyor: “Biz sürümden kazanalım mantığıyla çalışıyoruz. Buraya günde 2 bin müşteri geliyor. Dolayısıyla, diğer lokantalar eti 600-650 liraya alırken, ben günde 30 kilo aldığım için, kilosuna 500 lira ödüyorum.”
Yani girdi fiyatlarında avantajlılar, peki yemeklerin fiyatlarını nasıl belirliyorlar? “Misal tas kebabının fiyatı bizde 224 lira. Her porsiyonunda 120 gram et var. Eğer günde 2 bin müşteri gelirse, en az 60 porsiyon tas kebabı satarım. Tas kebabından 1 lira kazanmasam bile yanında satacağım 60 salata, 60 cacık veya 60 ayrandan 1’er, 2’şer lira kazansam yine bu dükkan döner. Fiyat politikası önemli. Bu arada biz tas kebabını 224 liraya satıyoruz, ama az ötemizdeki restoranlar bir sütlacı bu fiyata satıyor. Biraz da vicdansızlık var açıkçası. Bu arada lokantamızda 24 kişi çalışıyor ve hepsi asgari ücretten fazla maaş alıyor” diyor.
