Su ürünlerinin yeni yıldızı Türk somonunun ihracat açısından bu yılı iyi geçirdiği söylenemez. Üretimin yüzde 85’inin satıldığı Rusya ve Japonya pazarlarındaki gelişmeler, hasadın bol olduğu bu yıl fiyatların düşmesine neden oldu. İhracatçı, yönünü büyüyen pazar Çin’e çevirdi.
Norveç Deniz Ürünleri Konseyi, (NSC) 2023’ün ilk altı ayında ülkeden ihraç edilen somonun 58,5 milyar NOK (yaklaşık 3,5 milyar dolar) ile rekor kırdığını açıkladı. NSC, açıklamasına ihraç edilen 524 bin ton somonun, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2 daha düşük olmasına rağmen, ticaretinden elde edilen gelirin 2022’nin ilk yarısına göre yüzde 21 yükseldiğini eklemeyi de ihmal etmedi.
Küresel somon ticaretinin bir numaralı ülkesi Norveç’te yaşanan, her ihracatçının özlem duyduğu bu tablo karşıma çıkınca, atılımlarıyla dünyada adını duyuran su ürünleri sektörümüzün yeni yıldızı Türk somonundaki son durumu merak ettim. Geçmişteki performansından mutlu olduğumuz Türk somonu üretiminde ve ihracatında 2023 yılı seyrine ilişkin bilgiler aldığımda tablonun Norveçliler’den biraz farklı olduğunu gördüm. 2022’de 1,5 milyar dolar olan toplam su ürünleri ihracatımızın, 50 bin tona karşılık gelen 365 milyon dolarlık kısmı Türk somonu üzerinden gerçekleşmiş. Bu yıl ise ihracat gelirinde düşme var. Çünkü ihracat pazarlarında fiyatlar yüzde 30 gerilemiş. Bir üretici, 2023’te satışların 10 bin tonun üzerinde artabileceğini ancak değer bazında geçen yılki rakamların yakalanmasının zor olacağını ifade ediyor. Tablo neden böyle birbirinin tam tersi gelişmeleri içeriyor, TARIM gazetemizin ilk sayısında yerim yettiğince yorumlamak isterim. Su ürünlerinin yen yıldızı Türk somonunun ihracat açısından bu yılı geçirdiği söylenemez. Üretimin yüzde 85’nn satıldığı Rusya ve Japonya pazarlarındaki gelişmeler, hasadın bol olduğu bu yıl fiyatların düşmesine neden oldu. İhracatçı, yönünü büyüyen pazar Çin’e çevirdi.
Somon üretimine ilişkin ilk çiftlikler, daha bu refah düzeyine erişmeden önce, 1960’larda kuruluyor Norveç’te. Ardından örgütlenmeler geliyor. Somon Yetiştiricileri Birliği 1963’te, Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü 1968’de kurulurken, 1973’te somon yasası çıkarılıyor. Bugün, belgesellerde karşımıza sıklıkla çıkan doğal somon değil, sıkı denetlenen çiftliklerde üretilen somon, dünyaya sürülüyor. Ülkenin balıkçılık ekosistemine yön veren Norveç Deniz Ürünleri Konseyi, 1991’den bu yana faaliyette ve deyim yerinde ise göz açtırmıyor ülkenin milli serveti somon balığına zararlı olabilecek unsurlara. Bu arada belgesel demişken, dünyada somon tüketimini ve Norveç’in bu alandaki marka bilinirliğini artırmak için sıklıkla kullanılıyor televizyon programları. Çevreyi koruma ve sürdürülebilirlik esaslarına ilk yıllardan bu yana önem veriliyor ülkede. Tüm üreticilerin, aynı zamanda endüstrinin kendi düzenleyicileri gibi finansör olması, paydaşların çıkarlarının dengelenmesine yardımcı oluyor.
