Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin ekim ayında açıkladığı ürünler içinde zeytinyağı fiyatı son bir yılda yüzde 59 arttı. Üreticinin sattığı zeytin fiyatlarında bir kuruşluk artış olmadığına göre zeytinyağı fiyatlarında da olmamalı.
Türkiye 2024 yılı için zeytin üretiminde rekor bir hasat dönemine hazırlanırken, üreticiler bu bereketli sezonun sevincini yaşayamıyor. Üretim artarken üreticiler düşük fiyatlarla mağdur ediliyor, tüketiciler de artan zeytinyağı fiyatlarıyla karşı karşıya kalıyor. Zeytin üretiminde yaşanan bu çelişkili durum, üreticinin emeğinin karşılığını alıp alamayacağı ve tüketicinin bu doğal ürüne ulaşımını sürdürebilir kılacak önlemler alınıp alınmadığı sorularını akıllara getiriyor.
Anadolu’nun dört bir yanına yayılmış, 41 ilde faaliyet gösteren 500 bin üreticiyi barındıran Türkiye, 2024 yılı için Cumhuriyet döneminin rekor vadeden bir zeytin rekoltesine hazırlanıyor. Ülke genelinde sayısı 202 milyona ulaşan zeytin ağaçları, bereketli bir hasat dönemine işaret ediyor. Zeytin tarih boyunca barış ve bolluğun sembolü olarak kabul edilen ve “ölmez ağaç” olarak nitelendirilen bir bitki olarak, binlerce yıldır sağlık ve bereket kaynağı oldu, olmaya da devam edecek.
Ülkemizde 2002 yılında 102 milyon olan zeytin ağacı sayısı, 2023 yılında 202 milyona ulaşarak dikkat çekici bir artış gösterdi. Bu artış Türkiye’nin sofralık zeytin ve zeytinyağı ihracatına da yansıdı. 2023 yılında 192 milyon dolar olan sofralık zeytin ihracatı, 2024’ün ilk sekiz ayında 135 milyon dolara ulaştı.
Geçen yıl zeytin rekoltesinin bir önceki yıla göre %49 daha düşük olması ve dünya genelinde yaşanan kuraklık nedeniyle zeytinyağına olan talep arttı. İlk olarak 19 Temmuz 2023 tarihinde Resmî Gazetede yayınlanan Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu (DFİF) kararı ile her türlü dökme ve varilli zeytinyağında kilo başına 20 cent karşılığı Türk Lirası vergi kondu. Bu karardan kısa bir süre sonra Ticaret Bakanlığı 1 Ağustos 2023 tarihinde dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına yasak getirdi.
Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği koordinatörlüğünde, 20 oda ve borsanın zeytinyağındaki ihracat yasağının kaldırılması talebi sonrası Ticaret Bakanlığı yasağı esneterek 1 Kasım 2024 tarihine kadar 50 bin ton kota ile dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına izin verdi. Tabii ilk alınan karar yürürlükte idi. O kararda zeytin rekoltesinin ilk tahminde 2,9 milyon ton daha sonra ikinci tahminde 3,6 milyon ton olacağının öngörülmesi üzerine 14 Eylül 2024 tarihinde Cumhurbaşkanı kararı ile ek vergi kaldırıldı. Şu anda ne zeytinin ne de zeytinyağının ihracatının önünde bir engel var.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun son tahminlerine göre zeytin üretiminin 3,6 milyon tona ulaşması bekleniyor. Bu üretimin %32’si sofralık, %68’i yağlık zeytin olarak gerçekleşmesi ve 450-500 bin ton arasında zeytinyağı üretilmesi öngörülüyor. Açıklanan verilere göre zeytin ve zeytinyağı üretiminde problem yok. O zaman problem nerede?
