Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, tarım ve gıda dış ticaretini tek bir bütün olarak değerlendiriyor. Ancak, iki gruptaki ürünler ayrı ayrı ele alındığında Türkiye’nin tarımda net ithalatçı, gıda da ise net ihracatçı olduğu görülüyor.
Tarım sektörü geçtiğimiz yıl zor bir sınav verdi. Peki, bu sürecin dış ticaret verilerine nasıl yansıdığına baktığımızda ne görüyoruz? Kimilerine göre rekor seviyede ihracat gerçekleşirken, kimilerine göre ithalat hız kesmeden devam etti.
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Türkiye’nin 32,6 milyar dolarlık tarım ve gıda dış ticaretine ilişkin yaptığı değerlendirmede, “Tarım ve gıda ürünleri ihracatında rekor!” paylaşımında bulundu. Hatta ihracatın ithalatı karşılama oranının %150’ye ulaştığını duyurdu. Bu açıklamada dikkatinizi çeken bir nokta oldu mu? Bilmiyorum, ama benim dikkatimi çekti. Çünkü Bakan Yumaklı, tarım ve gıda dış ticaretini tek bir bütün olarak değerlendiriyor. Ancak, tarım ve gıda ürünleri ayrı ayrı ele alındığında ortaya bambaşka bir tablo çıkıyor.
Bakan da biliyor ki bu verileri ayrı ayrı sunduğunda, Türkiye’nin tarımda net ithalatçı, gıda sektöründe ise net ihracatçı olduğu ortaya çıkacak. İşte tam da bu yüzden, tarım ve gıda toplamı üzerinden yapılan değerlendirme, gerçeği tam olarak yansıtmıyor.
Türkiye tarımda net ithalatçı, gıdada net ihracatçı
Türkiye, birçok tarımsal üründe ithalatçı konumda. Hepimizin aklına ilk olarak buğday, ayçiçeği, mısır, pamuk, mercimek gibi ürünler geliyor. Bunun yanı sıra, her gelen bakanın birkaç yıl içinde çözüleceğini vaat ettiği ancak yıllardır süregelen canlı hayvan ve et ithalatı da var.
Örneğin, Türkiye ithal ettiği buğdayın büyük bir bölümünü işleyerek un, makarna, irmik gibi mamul ürünler hâline getirip ihraç ediyor. Benzer şekilde, ayçiçeği tohumunu veya ham yağını ithal ederek hem iç tüketim için kullanıyor hem de işlenmiş hâlde ihraç ediyor. Aynı durum tütün için de geçerli; ithal edilen tütün yaprakları, sigara üretimiyle iç pazara sunuluyor ve ihraç ediliyor. Bu listeyi ceviz ve badem gibi dışa bağımlı olduğumuz meyve ürünleriyle daha da uzatmak mümkün.
Sonuç olarak, Türkiye tarımsal hammaddelerde net ithalatçı, işlenmiş gıda ürünlerinde ise net ihracatçı konumunda. Ancak unutulmaması gereken bir nokta var: İthal edilen tarım ürünlerinin sadece ihraç edilmediği, bir kısmının yurt içinde tüketildiği gerçeği.
