Türkiye maalesef tarımda çok kötü bir noktaya geldi. Patatesten mandalinaya neredeyse her üründe kalıntı çıkıyor, Türkiye topraklarında üretilen ürünlerin bir bölümü sınır kapılarından geri gönderiliyor, ihracat sekteye uğruyor.
Bir bahçe kurarak her şeyi sıfırdan yapıp başarılı olan yeni nesil bir çiftçi Sinan Tekinel ile konuştum. Kendisi ailesinde çiftçi olmamasına rağmen bu işe girdi. Araştırarak, her adımı doğru yaparak 9 yılda Noi Bahçe adıyla bir badem markası yarattı. Türkiye’de tüketilen bademlerin yüzde 80’i ithal ediliyor. Türkiye’de çok sayıda badem ağacı olmasına rağmen verimli üretim yapılamıyor. Üstelik badem kurutma ve kavurma yöntemlerinde de büyük sorunlar var. Yeni nesil çiftçi Sinan Tekinel anlattı.
Türkiye’de çiftçi sayısı azalıyor. Doğru ve iyi tarım uygulamaları yapanlar da maalesef azaldı. Siz böyle bir ortamda tarımı seçtiniz. Önce sizi tanıyalım.
İstanbulluyum. 1987 doğumluyum. Annem emekli, babam genel cerrah. Eski adı Papyon olan, Pierre Loti Fransız Lisesi’nde okudum. Babamın ihtisası nedeniyle 5 yaşına kadar Lyon’da büyüdüm. Galatasaray Üniversitesi’nde karşılaştırmalı dil bilimi ve edebiyat okudum. Bir dönem Paris’e gittim. Sonrasında çalışırken aynı zamanda Bahçeşehir Üniversitesi’nde marketing üzerine master yaptım. Gıda ambalajı ihracatı işini kurdum. Avrupa, Kuzey Afrika ülkelerine ihracat yapıyordum. 4-5 yıl o işi yaptım.
Tarım aklınızda mıydı?
Babamın arkadaşı Şevket Tarhan’ın büyük bir badem bahçesi vardı. Babam bahsetti. İlgimi çekti, araştırdım detaylı. Bu arada doğa sporlarını çok severim, doğada çok zaman geçiririm. O yüzden de kendimi sürekli kapalı ortamda çalışıyor düşünemiyordum.
İlk adımda ne etkiledi sizi?
Dünyada bademin yüzde 80-90’ı Amerika’da üretiliyor. Fiyatları Amerika belirliyor. Türkiye’de tüketilen bademlerin yüzde 80-90’ı yurtdışından geliyor. Oysa Türkiye’de badem ağacı sayısı fazlaydı. Fakat verimli değildi. Bunları öğrenmek için hem araştırdım, hem de gezdim.
Neydi kritik noktalar? İklim, sulama, bakım vs…
Burada birkaç kritik faktör var. Kışların bir tık soğuk geçmesi, aşırı dondurucu soğuk olmaması lazım. Çiçek döneminde de diktiğiniz ağacın cinsine göre şubat sonu, mart başına doğru çok eksileri görmeyecek bir yerlere dikim yapmamız lazım. Gidip de İç Anadolu’ya ekerseniz bademler olmaz. Aynı şekilde yazın da aşırı sıcaklardan kavrulma ihtimali oluyor. Bademde su çok önemli. Cinsine göre de farklılık oluyor. Delice Badem dedikleri tür var, kök yapıları farklı. Bizim bademlerde toprağın altında bir metre çapında her şey oluyor. Bakıma ihtiyacı var bizim bademlerin. Hikayeye dönersem 2015 kışında “tamam bu işi yapacağız” dedik. Cinsine karar verdik.
İspanya’dan getirdik
Yer ve cinsine nasıl karar verdiniz?
İspanya’dan badem fidanları getirdik.
Türkiye’de yok muydu?
Kaliteli değildi maalesef. Kalitesi yüksek olanı seçtik. Dikili, Ayvalık çok yer gezdim bahçe kurmak için. Meteorolojiden raporlar aldım. Sonunda Manisa’da babamın arkadaşının yanındaki araziyi aldık. İlk olarak 9 bin ağaç diktik.
Şu an ne kadar büyüklükte ve kaç ağacınız var?
600 dönümde 15 binden fazla ağacımız var. Başlarda orada meyve bahçeleri olanlarla anlaşmak istedim, ama olmadı. Bu işin hep başında olmanız gerekiyor. Toprağın ölçümleri, ağaçların bakımları, toplama, kurutma vs, hep sizin kontrolünüzde olmalı. Çok etken var, çiftçi sayısı az, bu işleri yapmak istemiyorlar.
