İlk önce Avrupa’nın tamamına yayıldı ve ardından Artvin ile İstanbul’da görülen çiftçinin korkulu rüyası kokarcalar için müthiş bir haber geldi. Yerli buluş: ‘tutSAK’
Avrupa’nın tamamına yayıldıktan sonra ilk olarak Artvin ile İstanbul’da görülen çiftçinin korkulu rüyası olan kahverengi kokarca böceği için dünyada Amerika ve Kosta Rika’da geliştirilen feromonların üçüncüsü Sakarya Üniversitesi’nde geliştirildi. Laboratuvarda sentezleyerek cezbedici ve toplanma feromonları olarak geliştiren ve “tutSAK” adı verilen ürünler, düzenlenen törenle tanıtıldı.
Ana vatanı Çin, Japonya, Tayvan olan istilacı kahverengi kokarca böceği Amerika, daha sonrasında Avrupa’nın tamamına yayıldıktan sonra 2017’de ilk olarak Artvin ve İstanbul’da tespit edildi. Türkiye’de 17 ilde görülen bu canlı, saldığı kokuyla etrafına türünü çağırarak çoğalabiliyor. Kahverengi kokarca böceği, fındık başta olmak üzere yüzlerce bitki türüne büyük zarar verirken, önemli ölçüde verim ve kalite kayıplarına sebep oluyor. Kokarca sebebiyle 2024 yılında rekoltede yüzde 30-35 oranında düşüş yaşanırken, küflü ve çürük fındık oranlarında yüzde 40’a varan bir artış görüldü. Bu durum, birçok üreticinin fındığını satamamasına da sebep oldu. Üreticilerin kabusu haline gelen kahverengi kokarca böceğinin 2025 yılında vereceği zararın yüzde 50 ila yüzde 75 arasında olabileceği öngörülüyor.
KAHVERENGİ KOKARCA İSTİLASINA SON VERECEK YERLİ BULUŞ: ‘TUTSAK’
Kahverengi kokarca böceğinin tehdidine karşı etkili bir mücadele yürütmek için Sakarya Üniversitesi (SAÜ) bünyesinde uzun süredir devam eden araştırmalar başarıyla tamamlandı. Amerika ve Kosta Rika’dan sonra dünyada üçüncü olarak geliştirilen bu çalışma, uzmanların “tarım pandemisi” olarak nitelendirdiği kahverengi kokarca istilasına karşı önemli bir adım olarak dikkat çekiyor. Bugüne kadar yalnızca yurt dışından ithal edilen ‘Feromon Tuzak’ sistemi ilk kez Türkiye’de üretildi. Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanı Yusuf Alemdar ve AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Ali İhsan Yavuz’un destekleriyle SAÜ’lü bilim insanları tarafından “tutSAK” adıyla tamamen yerli ve milli bir ‘feromon tuzak’ olan bu ürün üniversitenin kongre merkezinde görücüye çıktı. Seri üretimine geçilen tutSAK, Nisan’ın son haftası 60 bin adet, Mayıs ayı ortasında 200 bin adet piyasaya verilecek.
“KAHVERENGİ KOKARCAYI MANTAR VEYA KÜFLE ÖLDÜRME ŞANSIMIZ YOK”
Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Zengin, “Kahverengi kokarcayı mantar veya küfle öldürme şansımız yok. Biz yumurtalara odaklandık ve yumurta üzerindeki bakteri türünü belirledik ve ürettik. Şuan 4 ayrı bakteri, 2 ayrı mantarla biz bu mücadeleye hazırlığımızı yapıyoruz. Nisan ayının 20’inde sonuncu denemelere gelebilirsek ürünü piyasaya süreceğiz. İnsan ve çevreye zararı olmayan sadece kokarca böceğine zararı olan ürünü yakın zaman da takdim etmeyi düşünüyoruz” dedi.
