Bora Tamer Yılmaz: Fol yok yumurta yok faizler neden düşecek? Küresel yumurta arzı ve Türkiye etkisi

Türkiye’de ekonomi yorumcuları,TCM­B’nin hamlelerini genel­likle Fed’in faiz patikası­na endeksleyerek değer­lendirir. ABD ekonomisi güçlü seyrederken bu yak­laşım tutarlı olabilir. An­cak, ABD’nin ekonomik zayıflama sinyalleri ver­diği mevcut ortamda, bu yöntem geçerliliğini yiti­riyor.

Fed’in faizleri neden sabit tut­tuğunu anlamadan, TCMB’nin olası hamlelerini doğru analiz etmek zor. Geçtiğimiz kasım ayında ABD’den ilk enflasyon sürprizi geldi. İnan­ması zor olabilir ama üretici enflas­yonu (ÜFE), beklentileri aşarak yu­karı yönlü sürpriz yaptı. Nedeni ise basitti: Yumurta fiyatlarındaki sert artış. Çok geçmeden tüketici enf­lasyonu (TÜFE), ÜFE’nin yansıma­sıyla beklentileri aşmaya başladı. Trump’ın politik belirsizliği de ek­lenince Fed, faiz indirim döngüsüne ara vermek zorunda kaldı.

Ay başın­da Trump, yumurta fiyatlarını ‘fela­ket’ diyerek nitelendirdi. Haklıydı, çünkü kuş gribi nedeniyle ABD’de yumurta fiyatları son bir yılda %60 arttı. Temel besin kaynağı yumur­tadaki fiyat artışı halkın alım gücü­nü doğrudan etkiledi. Kimi beslen­me uzmanları kahvaltıyı pas geçme­nin mümkün olduğunu savunsa da, yumurta sabah öğünlerinde önem­li bir yere sahip.

Türkiye’de TÜFE sepetinin %0,7’si doğrudan yumur­ta fiyatlarına bağlıyken, ABD’de bu oran %0,2 seviyesinde. Bu sayılar ufak görünmesin. Kan değerlerimiz­deki mikron ölçüm sapmalarının ne tür hastalıklarla sonuçlanabildiği ortada. Ocak ayında Türkiye’de sağ­lık grubunun benzer sepet paylarıy­la enflasyonu neredeyse tam 1 puan yukarı ittiğini unutmayalım. ABD’de enflasyon 10 baz puan (%0,1) saptı­ğında ‘sürpriz etkisi’yle ekranlar ya­nıp sönmeye başlıyor.

ABD 1 milyon yumurta ithalatına hazırlanıyor

Trump’ın talimatıyla ABD, 700 bin ila 1 milyon yumurta ithalatına hazırlanıyor. Türkiye, dünya yumur­ta üretiminde üçüncü sırada yer alı­yor ve sektör temsilcileri, 15 bin ton sevkiyata hazır olduklarını duyurdu. Brezilya’nın yumurta ihracatı şubat ayında %58 fırladı. Sırf ABD ihraca­tı %93 artış kaydetti.

Bu yıl Brezil­ya’nın ihracatını ikiye katlayarak 35 bin tona ulaşması öngörülüyor. Hol­landa, hijyen standartlarına uyma­dığı gerekçesiyle iptal edilen ihracat lisanslarını hızla geri kazanmanın eşiğinde. Polonya, İspanya ve En­donezya da ABD pazarına sevkiyatı değerlendiren ülkeler arasında.

An­cak yumurta, tazelik ve ince kabuğu nedeniyle lojistik açıdan hassas bir ürün. Taşıma sürecinde kırılma ris­ki yüksek ve sanitasyon gereksinim­leri sıkı. Hollanda’nın önceki lisans iptalleri de bu hijyen sorunlarından kaynaklanıyordu. Benzer şekilde Brezilya yumurtası da daha önceden yalnızca hayvan yeminde kullanıla­biliyordu.

Polonya, yumurtanın kendisi ye­rine işlenmiş ürünlerini ABD’ye göndermekten yana. Şunu da anla­mak gerekiyor ki yumurta son dere­ce yerel bir ürün. ABD ayda 8 mil­yar, Türkiye 1,7 milyar adet yumurta üretiyor.

Küresel çapta toplam üre­tim miktarının yalnızca %3’ü dış ti­carete konu. Türkiye, Ramazan ayı­nın gelişiyle birlikte iç pazarı den­gelemek için gümrük vergisinde tedbiren düzenlemeye gitti. ABD’de bir düzine yumurta fiyatı toptan sa­tışta ay başında gördüğü 8,42 ABD doları zirvesinden 4,89 dolar sevi­yesine gevşedi.

Ancak Avrupa Bir­liği’nde Paskalya arifesinde yumur­ta problemi sürüyor. Toptan fiyatlar 2,68 euro / kg. ile son 12 yılın en yük­sek seviyesinde. Türkiye’de ise Ta­rım ÜFE endeksinde fiyat tane ba­şına ocak ayı itibariyle 3,80 TL. Yurt içinde yumurta enflasyonu tüketici­ler için yıllık %40 sınırında diğer ül­kelere kıyasla daha sakin seyrediyor. Geçtiğimiz yaz aylarında tek hanele­ri görmüştük.

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Çok Okunanlar

Benzer Haberler
KAÇIRMA

Bakanlıktan tarımsal kalkınmaya 7,2 milyar liralık hibe desteği

IPARD III Programı kapsamında uygulanacak projeler hayata geçtiğinde, yaklaşık...

Yetti Artık ! Sorunlar Ceza ile çözülmez Ceza değil İSLAH ,istiyoruz, ÇİFTÇİ Mehmet Mühür,

İnsanlara, hayvanlara, bitkilere karşı bir ihanet teşkil eden ve...

TZOB Başkanı Bayraktar prim destek ödemelerine dikkat çekti: Bazı illerde halen ödemeler yapılmadı

TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, çiftçilerin 2024 yılına ait...

Türkiye, et tüketiminde dünyanın gerisinde kaldı

Kırmızı et fiyatlarındaki yükseliş durdurulamazken, alım gücü düşen vatandaş...