Rusya-Ukrayna savaşının bir buçuk yılı geride kalırken bir anlaşmaya ulaşmak yerine daha da kanlı bir safhaya geçiyoruz. Ukrayna karşı saldırısının asıl etabının başlamakta olduğuna dair Amerikan basınında çıkan haberlerin ne kadarı gerçek ne kadarı dezenformasyon bilemiyoruz. Çatışmanın tırmanmakta olduğu, giderek artan miktarlarda silahın her defasında yeni kırmızı çizgiler geçilerek kullanıldığıysa açıkça görülüyor.
Savaşla ilgili cephede olanlardan daha tedirgin edici olansa saçılan kıvılcımların etrafı tutuşturma ihtimali. Rusya’nın özel operasyonu çıkmaza girdikçe Ukrayna’yı sıkıştıracak yeni yollar araması, Batı ittifakının da el yükseltmesi gerilimi artırıyor. Enerji piyasalarında yaşanan çalkantı küresel ekonomi üzerinde etkili olsa bile çatışma riskini yükselten bir mekaniği yoktu. Tedarikçi ülke Rusya’yla hedef pazar Avrupa arasındaki bağlar, bazen Kuzey Akım 2 patlaması gibi şüpheli olaylarla da olsa kopmuş, taraflar kendi yoluna gitmişti.
Tahıl üzerinden yürüyen kriz ise arasında bizim de bulduğumuz üçüncü ülkeleri işin içine bulaştırma riskiyle farklılaşıyor. Meseleyi tekrar özetlersek, Rusya’nın başta Odessa olmak üzere Ukrayna’nın Karadeniz limanlarında uyguladığı abluka, dünyanın en büyük ihracatçılarından birisine ait ürününün piyasalara fiziken ulaştırmasına mâni oluyordu. Dünya tahıl piyasalarından hem abluka sebebiyle Ukrayna’nın hem de ambargolar nedeniyle Rus mahsulünün eksilmesi büyük bir açlık tehlikesi ortaya çıkarmıştı. Böylece BM’nin kotardığı, Türkiye’nin de diplomatik olarak yıldızını parlatan tahıl anlaşmasına gelindi. Silolarda sıkışmış ürün anlaşma kapsamında deniz yoluyla dünya piyasalarına ulaştırılacak, Türkiye de denetim görevini üstlenerek kilit bir rol oynayacaktı. Altı ayda bir yenilenecek anlaşmayla, savaşa rağmen dünyayı açlığa mahkûm etmeden Ukrayna tahılının sevkiyatı sağlanacaktı.
En başından beri anlaşmanın kırılganlığı gözler önündeydi. Rusya’nın her an fikir değiştirmesi ihtimali en baştaki duruma dönülmesine neden olabilirdi. Deniz yolunun gerçekçi bir alternatifi olmaması da Moskova’nın elini güçlendirmekteydi. Bugün bir kez daha alternatif bir rota olarak değerlendirilen demiryolu ve karayolu gibi seçeneklerin veya Romanya üzerinden dünya pazarlarına çıkışın Karadeniz rotasını tam olarak ikame etmesi mümkün değil. Bu koşullarda Putin’in Tahıl Koridoruna vereceği onayı yenilemesi Demokles’in kılıcı gibi dünya gıda piyasalarının üzerinde sallanmaktaydı.
