Tarım makineleri endüstrisinde hammadde ve enerji fiyatlarında 2021 yılı Ocak ayına göre yıl içinde
gerçekleşen fiyat artış oranları çelikte %145, sfero dökümde %127, plastikte %200, enerjide %280
seviyesine kadar ulaşmış, işçilik %40 artmıştır. Güncel durumda son 1 yıllık fiyat artışı aluminyum külçede
%140, pirinçte %85, paslanmaz sacta %142, st-37 siyah sacta %139, 1040 çelikte %104, lastikte %100
seviyesinde olmuştur.
Ortalama 1.700 parçadan oluşan bir traktörde, yüzde 75 seviyelerinde demir çelik ürünleri (dökme demir ve
çelik malzemeler) ve yüzde 5 oranında bakır gibi demir dışı metaller kullanılmaktadır. Yani metal bileşenler,
bir traktör üretmek için kullanılan toplam malzemelerin yaklaşık yüzde 80’ini oluşturmaktadır. Kalanın yüzde
10’dan fazlası plastik malzemeler ve yaklaşık yüzde 5’i kauçuk polimerlerden ibarettir. Traktör dışındaki
diğer tarım makinelerinde demir çelik ürünlerinin kullanım oranı –örneğin toprak işleme makinelerindeyüzde 100’e ulaşabilmektedir.
Çelik fiyatlarındaki değişim
2020 yılı Mayıs-Haziran döneminde 400 dolar/ton bandında gezen sıcak rolu çelik (HRC) fabrika çıkış
fiyatları, Mayıs 2021’de 1.200 seviyesini görmüş ve nihayetinde 2021 yılını 840 dolar/ton seviyesinde
kapamıştır. Çeliğin 31 Ocak 2022 itibariyle güncel fiyatı 895 dolar/ton’dur.Doların lira karşısındaki değer
kazancı eklendiğinde sorun daha net bir biçimde ortaya koyulabilir. Buna göre Ocak 2021’de 5.900 lira/ton
olan HRC, Mayıs 2021’de 10 bin liraya, Aralık 2021’de 14.500 liraya kadar yükselmiştir. Yani çelik fiyatları
2021 yılı içinde yüzde 145’e kadar artış göstermiştir.
Döküm fiyatlarındaki değişim
Ocak 2021’de 4.398 TL/ton olan çelik piki Aralık 2021’de 8.767 TL’ye, 4.695 TL/ton olan sfero piki 10.699
TL’ye yükselmiştir. Çelik pikindeki artış oranı yüzde 99, sfero pikindeki artış oranı yüzde 127 olmuştur.
Durum çelikte böyleyken plastikten bakıra, alüminyumdan, kauçuğa kadar fiyatı anormal bir şekilde
artmayan bir ürün neredeyse yoktur. Plastik hammaddede, örneğin LD polietilende 2021 yılındaki artış
oranı dolar bazında yüzde 65’e, TL bazında ise yüzde 200’e varmıştır. Güncel durumda son 1 yıllık fiyat
artışı aluminyum külçede yüzde 140, pirinçte yüzde 85, paslanmaz sacta yüzde 142, st-37 siyah sacta
yüzde 139, 1040 çelikte yüzde 104, lastikte yüzde 100 seviyesindedir.
İşçilik ücretlerindeki değişim
Asgari ücretin işverene maliyetindeki son 1 yıllık artış yüzde 40 seviyesindedir.
Enerji maliyetlerindeki değişim
Ocak 2021’den Aralık 2021’e sanayide kullanılan doğalgazda bir yıllık fiyat artışı yüzde 276, elektrikte
yüzde 164 olmuştur (OSB’de faaliyet gösteren orta büyüklükteki bir tarım makinesi fabrikasında
kullanılan doğalgazın kWh birim fiyatı 0,137 TL’den 0,517 TL’ye, elektriğin kWh birim fiyatı 0,461’den
1,217 TL’ye çıkmıştır).
Hammadde, enerji ve işçilik fiyat artış oranlar
Finans maliyetlerindeki değişim
Mevcut durumda kamu bankaları yüzde 16,25 ile belirli ödemeler için (çek, maaş, vergi ödemesi ve mal
alımı) sanayicilere kredi verirken serbet kullanıma izin vermemektedir. Özel bankalar ise serbest kredi
kullandırmakla birlikte faiz oranları yüzde 27-33 seviyesindedir. Diğer yandan güncel durumda özellikle
metal girdilerde vadeli mal (hammadde) alımlarında aylık yüzde 3-4’e varan oranlarda vade farkı
uygulaması söz konusudur. Bu durum sanayiciler nezdinde, vadeli tarım makinesi satışlarında çok yüksek bir
finans maliyetine sebep olmaktadır. Özellikle (yaygın mal alım ve ödeme şekillerden farklı olarak) hibe
desteklerde olduğu gibi proforma fatura ile fiyat teklifi alınan veya makine referans fiyat listeleri aylar
öncesinden belirlenen, buna mukabil ödeme vadesi belli olmayan (veya önceki dönem tecrübelerine göre
ödemesi 5-8 ay sonra yapılan) makine talepleri, çiftçilerimizin tarım makinesi edinimindeki güçlüklerin en
önemli sebebidir
