Endonezya, iç piyasadaki bir arz sıkıntısı sebebiyle, gıda endüstrisi için önemli bir bileşen olan palm yağı ihracatına yasak getirdi. Gıda ve içecek üreticileri bu yasak sebebiyle endişelenmeli mi? Türkiye ne kadar palm yağı ithal ediyor?
2018 rakamlarına göre dünya genelinde 72 milyon ton palm yağı üretildi. Bunun büyük çoğunluğu (%57) Endonezya’da ve Malezya’da (%27) üretiliyor.
Geçtiğimiz hafta, dünyanın en büyük palm yağı tedarikçisi Endonezya’da yurt içi palm yağı tedariki sorunları gündeme geldi. Hükümet ise bu sorun sebebiyle ihracat yasakları uygulamaya başladığını açıkladı. Bu yasağın dünya genelinde tedarik ve maliyet anlamında gıda endüstrisini etkileyebileceği düşünülüyor.
Peki gıda ve içecek endüstrisi bu yasaktan nasıl etkilenecek?
İlk açıklamaya göre ham palm yağı ihracatının yasağın dışında kalacaktı
Endonezya hükümeti yasağı ilk açıkladığında detayları bilinmiyor, öte yandan dünya genelinde bitkisel yağ piyasası tedarik sorunları yaşamaya devam ediyordu. Uzmanlara göre Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve bölgede devam eden çatışmalar, Kanada’daki kolza tohumu hasadının zayıf olması ve Hindistan gibi büyük ülkelerin yüksek talebi, bitkisel yağ piyasasındaki sorunları ana sebepleri.
Böyle bir ortamda en büyük palm yağı ihracatçısının ihracat yasağı uygulaması, sektörü endişelendirse de Endonezya hükümetinin açıkladığı ilk detaylar kaygıları biraz da olsa gidermişti.
25 Nisan’da Endonezya tarım bakanı, ham palm yağı ihracatının yasaktan muaf tutulacağını açıklamıştı. Reuters’e yansıyan habere göre, 28 Nisan’da başlayan ambargo yalnızca pişirmekte kullanılan rafine, ağartılmış ve kokudan arındırılmış (RBD) palm oleini için geçerli olacaktı.
Yasak, ham ve rafine palm yağını kapsayacak şekilde genişletildi
Ancak 27 Nisan’da yapılan bir basın açıklamasında ihracat yasağının ham palm yağı, rafine palm yağı ve kullanılmış pişirme yağını kapsayacak şekilde genişletildiği açıklandı.
Rafine palm yağı, çikolata, kurabiye, dondurma, margarin, ambalajlı ekmek, pizza hamuru, hazır erişte ve daha birçok ambalajlı gıda ürününde kullanılan önemli bir ham madde.
Uzmanlar, piyasanın ve gıda endüstrisinin bu gelişmeleri tam olarak idrak etmesinin ve arz-talebin dengeye gelmesinin biraz zaman alacağı görüşünde. Avrupa’daki üreticilerin de durumu yakından izlediği öğrenildi.
Türkiye ne kadar palm yağı ithal ediyor?
2021 yılı dış ticaret verilerine bakıldığında, Türkiye’nin önemli miktarda palm ve ilgili ürünü ithal ettiği görülmektedir.
Özel Ticaret Sistemini (ÖTS) temel alarak yayınlanan dış ticaret verilerine göre 2021 yılındaki palm ve ilgili ürün ithalat verileri şu şekildedir:
- Rafine palm yağı, 612,5 milyon dolar, 661,8 bin ton
- Rafine palm çekirdeği yağı, 135 milyon dolar, 104,1 bin ton
- Ham palm yağı, 181,6 bin dolar, 325 ton
- Ham palm çekirdeği yağı, 551,2 bin dolar, 362 ton
- Palm küspesi, 28,7 milyon dolar, 143 bin ton
Sayılan ürünlerde toplamda 776,9 milyon dolar ithalat yapılmaktadır. Bunun 707,3 milyon dolarlık bölümü Malezya’dan, 64,6 milyon dolarlık bölümü Endonezya’dan yapılmaktadır.
İlk bakışta, Türkiye’nin büyük oranda Malezya’dan ithalat yapması nedeniyle bu yasaktan etkilenmeyeceği düşünülebilir. Ancak dünya geneli üretimin %84’ü bu 2 ülke tarafından yapılması sebebiyle, en büyük üretici konumundaki ülkenin uygulayacağı ihracat yasağı hem 2. büyük üretici Malezya’yı, hem de ithalatının büyük bölümünü Malezya’dan yapan Türkiye’yi mutlaka etkileyecektir.
Türkiye’deki gıda endüstrisinin gelişmeleri yakından izlemesi gerekmektedir.
Kaynak: www.gidahatti.com
