Aynur Tekin
Gıda fiyatlarındaki rekor artış sürüyor. Ancak bu durum, astronomik girdi maliyetleriyle ekim yapan üreticinin gelirine yansımıyor.
Girdi maliyetlerindeki astronomik artış nedeniyle çiftçiler zorda. Üreticiler, verimin düşmesi pahasına gübresiz ekim yapıyor ya da gübre gerektirmeyen ürünlere yönelmek zorunda kalıyor.
Tarihi bir rekora ulaşan gıda fiyatları, TÜİK’e göre 2021’de yüzde 43,8 arttı. TÜRK-İŞ’in Ankara’daki gıda fiyatlarını temel alan araştırmasına göre ise bu oran yüzde 54,96. Artış özellikle dar gelirli haneleri etkiliyor. Alt ve orta gelir grubunun gıdaya ayırdığı payın yüksek olduğu biliniyor. Gelir arttıkça gıdaya ayrılan pay düşüyor. TÜİK verilerine göre Türkiye’de 2020 yılında ortalama gıda harcaması yüzde 24,2 iken Avrupa Birliği’nde bu oran yüzde 14,48 oldu.
Öte yandan gıda fiyatları, küresel çapta artıyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) verilerine göre 2021 yılında yüzde 28 oranında artarak son 10 yılın zirvesini gördü. Hammadde fiyatlarının yükselmesi, pandemide tedarik zincirlerinin kırılması, iklim krizi küresel artışın başlıca sebeplerinden.
‘ÖNCEDEN EN FAZLA YÜZDE 100 ARTARDI, ŞİMDİ YÜZDE 500 ARTIYOR’
Tarımın önemli merkezlerinden Adana’da Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, mevcut ekonomik tabloyu şaşkınlıkla takip ettiklerini belirtiyor. 2020 yılının pandemiye rağmen kötü bir yıl olmadığını belirten Doğan, 2021’in bütün sektörler için kötü geçtiğini söylüyor. “Önceden ülkede bir ekonomik sıkıntı olduğunda bu artış en fazla yüzde 100’ü bulurdu” diyen Doğan, gübre fiyatlarındaki artışın yüzde 500’ü geçtiğini söylüyor. Artış nedeniyle Adana’da çok sayıda çiftçinin arpa ve buğday üretiminde gübre kullanmadığını anlatıyor.
Döviz kuruna bağlı olan gübre, akaryakıt, elektrik, tohum, zirai ilaç girdilerinin erişilmesi zor seviyelere çıktığını ifade eden Doğan, çiftçinin buna rağmen tarımsal üretimi devam ettirdiğini belirtiyor. “Girdi fiyatları artmasına rağmen gıda fiyatları yüzde 50 aşağı çekildi. Adana bölgesinin meşhur kapya biberi bile para etmedi. Turfanda karpuz Adana’da tarlada kaldı, 2020’de 11-13 lira olan yer fıstığı geçen sene 5-6 liraya zor gitti. Çiftçi perişan.”
