Açık tarlada ticari domates yetiştiriciliği – rasyonel ve ölçekli bir şekilde yapılırsa – iyi bir gelir kaynağı olabilir. Kısacası, domates çok yıllık bir bitkidir, ancak çoğu durumda yetiştiriciler bu bitkiyi tek yıllık olarak yetiştirmektedirler.
Çoğu ticari domates yetiştiricisi, iç alana tohum (melez) ekimi yaparak domates yetiştirmeye başlar. Genç fidelerin büyümesini ve dikim işlemi için hazır olmalarını beklerken (normalde bu 30-50 gün sürer), toprak hazırlığı yaparlar. Toprağı sürerler, bir önceki mahsulden kalanları topraktan çıkarırlar. Bazı üreticiler toprağın üzerine siyah polietilen bir kaplama yerleştirirler. Siyah kaplama toprak ısısını korumaya yardımcı olurken, aynı zamanda yabancı otların da büyümesini önler. Ayrıca, ekim işleminden önce, domates üreticileri genellikle damla sulama sistemi tasarlar ve kurarlar.
Fideler dikim için hazır olduklarında, fideleri dikmek için plastik kaplamaların üzerine küçük delikler açarlar. Çoğu durumda gübreleme, damlama sulama ve yabancı ot mücadelesi gibi uygulamalar uygulanır. Bitkiler 40 cm olduklarında, çoğu üretici, özellikle de sırık çeşitleri destek amaçlı bağlarlar. Eğer bu yapılmazsa, bitki ağırlığını çekemez ve daha fazla gelişemez (bu, sanayi domates çeşitleri için geçerli değildir). Üreticiler, bazı sofralık domates çeşitlerine seyreltme de uygularlar. Bu, ticari domates yetiştiricilerinin bazı meyveleri, bitki gelişiminin ilk aşamalarında çıkardıkları anlamına gelir. Bu işlem, bitkinin besin kaynaklarını daha az fakat daha büyük ve daha lezzetli meyvelere aktarmasını sağlamak için yapılır.
Ticari domates çeşitlerinin çoğu, dikim işleminden 7-10 hafta sonra hasat edilebilir. Dikim işleminden hasada kadar süren zaman çeşide, iklim koşullarına ve dikilen fidelerin yaşına bağlıdır. Hasat sadece elle makas veya bıçak kullanılarak yapılır ve bir haftada iki üç el hasat yapılabilir. Hasattan sonra domates yetiştiricileri, mahsulden geri kalanını sürerek bitkileri imha ederler. Domates yetiştiriciliğinde ekim nöbeti son derece önemlidir. Üreticiler, mümkün oldukça, hastalıklarla mücadele etmek veya toprağın besin değerlerinin tükenmesini önlemek için ekim nöbeti (lahana, mısır, baklagiller v.s.) uygularlar.
Açık alanda domates yetiştiriciliği yapmanın sınırlayıcı faktörü her zaman iklimdir. Bitki 18 ila 26 °C hava sıcaklığına ihtiyaç duyar ve toprak sıcaklığı 14 °C’nin altına düşmemelidir. Büyüme döneminde soğuk hava koşulları bitkinin büyümesini engeller. Bu şoktan sonra bitkilerin tekrar canlanmaları ve iyi bir verim vermeleri neredeyse imkansızdır.
Öncelikle, uygulayacağımız yetiştirme yöntemini ve bölgemizde yetişen domates çeşitlerini seçmek çok önemlidir. Domates yetiştirmenin iki yöntemi vardır: Tohum ekimi, aşılı ve aşısız fide dikimi.
Aşısız Fide Usulü Domates Yetiştirme Yöntemi
Yaygın olarak kullanılan bir başka yöntem, aşısız fide ile domates yetiştirmektir. Bu yöntemi uygulamayı düşünüyorsak, dikeceğimiz domates çeşidini dikkatle seçmek çok önemlidir. Örneğin, bölgemizdeki tarlalarda toprak kaynaklı hastalıklar, zararlılar, toprağın düşük pH veya tuzluluk seviyeleri ile ilgili problemler varsa her domates çeşidi yetiştirilemez. Bazı domates çeşitleri bu faktörlerin bazılarına dayanıklıdır, bazıları ise değildir.
Aşılı Fide Usulü Domates Yetiştirme Yöntemi
Günümüzde çoğu üretici aşılı domates fidelerini kullanmayı tercih etmektedir. Aşılama, iki farklı bitki dokusunu birleştirip tek bir bitki haline getirmek için yapılan yaygın bir tekniktir. İlk bitkinin üst kısmına çelik/kalem denir ve anaç olarak adlandırılan ikinci bitkinin kök sistemi üzerinde yetişir. Sonuç olarak, iki farklı bitkinin tüm avantajlarını birleştiren bir bitki oluşur. Bazı üreticiler, özellikle bu konu üzerinde uzman olanlar, anaç ve çelik olarak kullanacakları bitkileri tohumdan yetiştirmeyi tercih ederler. Bunun devamında, aşılama işlemini kendileri yaparlar. Diğer üreticiler ise, yasal satıcılardan sertifikalı aşılı fide satın alırlar.
