ChatGPT ve benzeri yapay zeka uygulamaları hayatımıza hızla girdi. Yakın gelecekte tüm dünyayı doğrudan etkilemesi beklenen yapay zeka, gıda üretimi ve gıda güvencesini nasıl etkileyecek?
newfoodmagazine.com’dan Prof. Chris Elliott, yapay zeka modellerinin dünyanın gıda tedarik zincirinin geleceğinde büyük ve olumlu bir etki yapacağını söyledi ve bunun ardında yatan görüşlerini sıraladı.
Yapay zeka ve ChatGPT hakkında
ChatGPT’yi son birkaç ayda çoğu internet kullanıcısı duymuştur. Kısaca açıklayacak olursa, ChatGPT insanlara birçok şekilde yardımcı olması için tasarlanan bir dil işleme aracıdır.
Bunun teknolojide olumlu bir gelişme mi yoksa bir sorun mu olduğu konusunda farklı görüşler mevcut olsa da kesin olan bir şey var. Halihazırda günlük yaşamlarımız üzerinde büyük bir etkiye sahip olan yapay zeka, bu etkisini önümüzdeki yıllarda hızla arttıacak.
Yapay zeka araştırmacıların çalışmalarında uzun bir süredir önemli bir rol oynuyor. Aslında, Prof. Chris Elliott 10 yılı aşkın bir süredir çok karmaşık veri kümelerini anlamaya yardımcı olmak için bir yapay zeka biçimi olan “makine öğrenmeyi” kullandıklarını, bununu gıdaların kimyasal “parmak izi” konusundaki çalışmalarda önemli katkılar sağladığını ifade ediyor.
Kısa bir süre önce yapay zekanın gelecekteki gıda güvenliği ve gıdada tağşiş risklerini tahmin etmek için kullanıldığı “tahmin analitiği” alanına ilgi duymaya başladığını ifade eden Prof. Elliott, bu uygulamaların gıda endüstrisi ve devlet kurumları için, denetimlere, testlere ve tedarik zinciri kontrolüne öncelik verme bağlamında “standart bir araç” haline geleceğine inandığını vurguladı.
ChatGPT ve gıda güvencesi
ChatGPT’yi küresel gıda güvencesiyle ilgili bazı sorular sormak ve cevapları diğer kaynaklardan bildikleriyle kıyaslamak isteyen Prof. Elliott, dünya gıda tedarik zinciri sisteminin büyüklüğünü ve karmaşıklığını anlamaya yardımcı olan bu karşılaştırmayı kamuoyu ile paylaşmak istedi.
Dünya Bankası’na göre küresel tarım ve gıda endüstrisinin 2019 yılındaki değeri yaklaşık 9 trilyon dolar. Sekiz milyarı aşan küresel nüfus düşünüldüğünde bu rakam şaşırtıcı olmayabilir. Ancak bu değer dünya gayri safi milli hasılasının (GSYİH) yaklaşık %10’unu temsil ediyor.
Tüm bu gıdalar, 570 milyondan fazla çiftlikte ve üretim noktasına üretiliyor. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) verilerine göre, küresel gıda tedarik sisteminde yaklaşık 940 milyon insan çalışıyor.
Bu da küresel iş gücünün yaklaşık üçte birini temsil ediyor. Prof. Elliott, en çok şaşırdığı istatistiklerden birinin bu olduğunu söylüyor.
ChatGPT ve gıdada hile
Prof. Elliott dünyadaki gıda hileleri ve dolandırıcılığının ne kadar büyük bir sorun olduğunu belirlemek için de ChatGPT kullandı.
Endüstri paydaşları ile görüşmelerinden gıdada hile ve dolandırıcılığın 10 – 50 milyar dolar arası hacimde olduğu çıkarımını yapan Prof. Elliott, diğer taraftan bazı çevrelerin bunun satılan tüm gıdaların %5-10’u kadar olduğunu savunduğunu, buradaki alt sınır baz alındığında dahi gıda sektöründeki hilelerin her yıl 450 milyar dolarlık bir maliyeti olduğunu ve bunun önceki yüksek tahminlerin dahi 10 katı fazlasına tekabül ettiğini söyledi.
Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi’ne (UNODC) göre, küresel uyuşturucu pazarının 2020’de 360 milyar dolar hacminde olduğu tahmin ediliyor. Bu da gıdadaki sahtekarlıkların, küresel narkotik ticaretinden bile daha büyük bir potansiyele sahip olduğunu gösteriyor.
Yapay zekanın dünyanın gıda tedarik sisteminin geleceği üzerinde son derece önemli ve olumlu bir etkisi olacağına inanan Prof. Elliott, devasa veri kümelerini toplama, analiz etme ve kullanma yeteneğinin artan küresel nüfusu beslemede karşılaşılan birçok zorluğa çözüm üretmenin yollarından biri olacağını söylüyor.
Bu dönüşümün şu anda devam eden dijital sanayi devriminin önemli bir parçası olacağını, bununla birlikte bazı riskler barındırdığını söyleyen Prof. Elliott, genele bakıldığında yapay zekanın getireceği faydaların, neden olduğu risklerden fazla olduğun altını çizdi.
