Prof. Dr. Metehan YILGÖR
TOBB Balıkesir İl Akademik Danışmanı
Çoğumuz kıymanın kilosunun kaç lira olduğunu günlük takip etsek de satın aldığımız kıymanın kasaba gelene kadar geçen süredeki hikâyesini bilmiyoruz. Kırmızı et ve süt fiyatlarındaki artışın neden olduğu sorunları, sayıları günümüzde çok az kalan ve her geçen gün daha da azalan et ve süt üreticilerimiz ile sizin için görüştüm.
Kıymanın ve sütün hikâyesi
Sığır olarak ifade ettiğimiz büyükbaş hayvanların dişilerine, doğduktan 6 aylık olana kadar buzağı, 6-15 aylık dönemde dana, doğum yapmamış yavruya düve, 2 yaş ve üzerinde olanlarına ise inek denilmektedir. Eğer sığır erkek ise 0-6 aya kadar buzağı, 6-15 aylık ise dana, 15 ay-2 yaş aralığında ise tosun, 2 yaş ve üzeri ise boğa, kısırlaştırılmış boğaya ise öküz denilmektedir. Bizim kıyma isterken söylediğimiz dana kıyma, erkek dana kıymadır.
Türkiye, Dünya Tarım Örgütü’nün (FAO) istatistiklerine göre 2010-2021 yılları arasında 5 milyon 712 bin 167 adet sığır ithal etmiştir. Bunun mali değeri 7 milyar 416 bin 452 dolardır. Bu hesaplamaya karkas eti de dâhil ettiğimizde doğal olarak rakam daha da artmaktadır. Kendi köylümüzü desteklemek varken bu kadar sığır ithalatına gerek var mıdır?
Aşağıdaki grafikte 1961-2021 yılları arasında ithal edilen büyükbaş hayvan sayıları gösterilmektedir.(FAO)
Aşağıdaki grafikte 1961 – 2021 yılları arasında ithal edilen büyükbaş hayvanların dolar bazlı ekonomik değerleri gösterilmektedir.(FAO)
Bugün büyükbaş (sığır) üreticilerimiz iki temel sorunları olduğunu ifade etmektedirler:
1) Girdilerinin pahalı olması
2) İstikrarsız piyasa
Köylerde yaşayan üreticilerimize girdilerin pahalı olması ne demek diye sorduğumuzda çok net bir şekilde matematiksel hesaplamalar ortaya koymaktadırlar.
Üretici: ‘Bir ineğin 30 kg süt vermesi için 15 kg yem + 2 kg yaşam payı yem vermek gerekmektedir. Bir ineğin toplam 17 kg yem yemesi gerekmektedir’.
Bir inekten günlük 30 litre süt alabilmek için, yem + saman + silaj + kuru ot + arpa + buğday + su + elektirik + bakıcı masrafı + kemre temizleme masrafını da eklememiz gerekmektedir. Üreticimiz şu ifadenin belirtilmesini ısrarla istemektedir: Bu rakamlar sadece Mart 2023 için geçerlidir, çünkü rakamlar sürekli değişmektedir.
Şu anda samanlıkta 1 adet balya (saman) fiyatı 100 TL’dir (1 adet balye ortalama 25 kg’dır). Eğer bu balyayı satın alıyorsanız, yani dağ bölgesinde iseniz bir adet balyanın fiyatını 140 TL olarak söyleyebiliriz.
