27 Aralık günü bu köşede Tarım ve Orman Bakanlığı’nın hazırlığını yaptığı “yeni tarım modeli”ni “Tarımda sömürü planı hazırlanıyor” başlığıyla dört koldan itiraz edilmeli diyerek irdelemiştim. AKP’lilerin “müjde” olarak duyurdukları sömürü planına ilişkin bir dizi adım “Orman Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” içerisinde geçtiğimiz hafta TBMM’ye getirildi. İtirazlara rağmen Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu’nda görüşülerek kabul edildi.
Tarıma ilişkin kabul edilen “bazı” adımlar arasında “Bakanlıkça belirlenen ürün veya ürün gruplarının üretimine başlanmadan önce Bakanlıktan izin alınır.” maddesi yer alıyor. Tarımsal üretim planlaması, gıda güvencesi ve güvenliği, verimliliğin artırılması, çevrenin korunması ve sürdürülebilirliğin tesisi için önerildiği ifade edilen bu izin sürecinin bu gerekçelerle ilişkisi elbette temelsiz. Zira ortada Bakanlık bürokratlarının üreticilerle, köylülerle, çiftçilerle müzakere edeceği bir zemin yok. Ortada bir dayatma var. Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Ebubekir Gizligider’in “Bizim bulabildiğimiz en iyi çözüm bu” diyerek itiraf ettiği kapasiteleri hangi ürünün, ne miktarda üretileceğine yönelik cezai sürece tabi bir dayatmadan ibaret.
Kabul edilen “bazı” değişikliklerden bir diğeri ise sözleşmeli üretim. Bakanlığın sözleşmeli üretimi “özendirmek” için atacağı adımların gerekçesinde “üretimin planlanmasında ve üreticinin ürettiği ürünlerin pazar sorunu yaşamamasında sözleşmeli tarımın önemi”ne dikkat çekiliyor. Bugün konuyu az çok takip eden herkes bilir ki sözleşmeli üretimde güç ve inisiyatif tohumdan pazara erişime varıncaya kadar şirketlerin elindedir. Bu bütünüyle sorundur. Üreticinin piyasadan bağımsızlığını gasp eden sözleşmeli üretimin üretici için bir zorunluluk haline getirilmesinde sorun olmayan tek bir şey dahi yoktur.
Tütün üreticileri sözleşmeli üretim yoluyla haklarının nasıl gasp edildiğini haykıralı henüz bir buçuk ay oldu. Şirketlerin 55 liralık sözleşme ile maliyetin altına fiyat dayatmasına karşı en az 100 lira taleple direnmişlerdi. Deprem nedeniyle direnişi sürdüremeyen üreticiler tütünleri 70 liradan, maliyetine teslim etmek zorunda kaldılar. Neredeydi Bakanlık bu süreçte? Üretimi sürdürülebilir kılacak olan, maliyetin altına fiyat dayatması mıdır, maliyetine alım mıdır?
