Gelir vergisi istisnası bakımından zaten yapılan yemek yardımının yemek satın alınması amacıyla kullanılması şartı aranmamaktadır. Danıştay’ın bu yorumu yemek kartlarının marketlerde besin maddesi alımlarında kullanılması konusundaki tereddütleri bence gidermiştir. Bu karar bir milat niteliğindedir.
Değerli okurlar 3 Aralık 2024 tarihli yazımda yemek yardımlarının yemek kartı ile yapılması durumunda “ayni yardım” olarak değerlendirilerek sigorta prim kesintisine tabi tutulmaması gerektiği konusundaki gelişmeleri ve görüşlerimi yazmıştım.
Şimdi bu hususları kısaca hatırlatmak ve sonraki gelişmeleri açıklamak istiyorum.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre, ayni yardımlar ile Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığınca (Kurumca) tutarları yıllar itibarıyla belirlenen yemek, çocuk ve aile zamları prime esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmaz, yani bunlar üzerinden sigorta primi hesaplanmaz. (5510 sayılı Kanun Madde 80/1-b)
Bu hükme istinaden nakit ödenen yemek bedellerinin, Kurumca belirlenen kısmını aşan tutarlar sigorta primine tabi tutulmakta iken, bu sınırın altında kalan nakit ödemeler ile ayni yemek yardımları prime tabi tutulmamaktaydı. Yemek kartı ile sağlanan yemek yardımları da ayni yardım kapsamında değerlendirilmekteydi.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği 2022 yılında değiştirilerek, işverenlerce işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi şartıyla yemek bedeli adı altında sigortalılara veya sigortalılar için üçüncü kişilere yapılan her türlü ödemelerin,günlük asgari ücretin Kurumca belirlenen oranının prime tabi tutulacağı düzenlenince[1] kıyamet koptu.
Bu Yönetmelik değişikliğine dayanılarak çıkarılan 02/12/2022 tarihli ve 2022/2 sayılı “Yemek Bedeli” konulu Genelge’nin 2.1.2 ve 2.1.4. Maddeleri ile şu düzenlemeler yapıldı:
* İşverenlerce sigortalılar için işyeri veya müştemilatı dışında kalan yerlerde üçüncü kişilere yemek bedeli adı altında fatura karşılığı nakden ödeme yapılması halindegünlük brüt asgari ücretin yüzde 23,65’inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir. (Madde 2.1.2.)
* Sigortalılara ay içinde yemek bedeli olarak nakit ödeme yapılmaksızın, üçüncü kişilere yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. araçlarla fatura karşılığı yemek bedeli ödenmesi halinde günlük brüt asgari ücretin yüzde 23,65’ inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir. (Madde 2.1.4.)
Genelgede ayrıca yemek kartlarına/çeklerine/kuponlarına yüklenen yemek bedellerinin sigorta priminden istisna tutulabilmesi için söz konusu kartların/çeklerin/kuponların yalnızca yemek yenilmesi amacıyla kullanılması gerektiği, yemek bedeli adı altında sigortalılara veya sigortalılar için üçüncü kişilere yapılan her türlü ödemelere ilişkin muvazaalı durumların tespit edilmesi halinde kurumun prim kaybının işverenlerden gecikme zammı ve cezası ile tahsil edileceği şeklinde çok tartışmalı açıklamalara da yer verilmişti.
Yönetmelik ve Genelgenin Danıştay’da iptali istemiyle açılan davada Danıştay Onuncu Dairesi Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesi ile değiştirilen 97. maddesinin 7. fıkrasının (a) bendinin ve bu Yönetmeliğe dayanılarak Sosyal Güvenlik Kurumu Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan 02/12/2022 tarihli ve 2022/22 sayılı, “Yemek Bedeli” konulu Genelge’nin 2.1.2 ve 2.1.4. maddelerinin İPTALİNE oy çokluğuyla karar verdi[2].
İptal gerekçesi, işyerinde yemek verilmeyen durumlarda, sigortalılar dışında üçüncü kişilere yemek bedeli adı altında fatura karşılığı yapılan ödemelerle, yine üçüncü kişilere yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. araçlarla fatura karşılığı yapılan ödemelerin esasen ayni yardım kapsamında ele alınması gerektiği, bunların nakdi ödeme olarak kabul edilemeyeceği anlayışına dayanmaktaydı.
