Nurcan Baysal
Bu hafta çocukların haftası, Türkiye’nin her bir yanında kutlanıyor. Oysa yüz binlerce çocuk evlerinden uzakta, çadırlarda, en kötü koşullarda çalışarak ve yaşayarak soframıza gelen sebzeyi meyveyi topluyorlar. Onları görmüyoruz. Bu ülkede kaç kişi mevsimlik tarım işçisi, bunlardan kaçı çocuk, elimizde net bir rakam bile yok! Söyleyebileceğimiz tek şey en az 1-1.5 milyon kişinin mevsimlik tarım işçisi olarak çalıştığı. Kısacası milyonları ilgilendiren bir sorun var karşımızda.
Diyarbakır tren garı, Urfa tren garı, Adıyaman tren garı… Güneydoğu’da tren garlarının hepsinde benzer manzaralar var bugünlerde. Çoluk çocuk, ellerinde yatakları, döşekleri, tüplü ocakları, tencereleri, tavaları, birkaç aylık yiyecekleri ile Adana, Ordu, Rize, Manisa ve daha birçok ile çalışmaya giden mevsimlik tarım işçileri.
Tren garlarında olmayanlar ise yanlarına aldıkları birkaç aylık eşyalarıyla yollarda gördüğünüz o tıkış tıkış kamyonetlerin arkasındalar. Mevsimlik tarım işçilerinin nisan-mayıs gibi başlayan bu göç süreci kasıma kadar devam ediyor.
Mevsimlik tarım işçilerine ilişkin kısa bir araştırma yaptığınızda hiçbir verinin birbirini tutmadığını söylemek rahatlıkla mümkün. TÜİK 2019 yılında, Türkiye’de 350 bin kişinin mevsimlik tarım işçisi olarak çalıştığına ilişkin bir rakam vermiş ancak görüştüğüm uzmanlar bu rakamın hatalı olduğunu çünkü 2019 yılındaki çalışmanın hatalı bir şekilde yapıldığını söylüyorlar. Bir rakam bulmaya kararlıyım. Araştırmaya devam ediyorum. Bu sefer karşıma Anadolu Ajansı’nın 2022 yılında verdiği 2 milyon rakamı çıkıyor. Daha sonra Hayata Destek Vakfı’nın 2.5 milyon rakamı ile karşılaşıyorum. Harran Üniversitesi ve Birleşmiş Milletler ortaklığında yürütülen mevsimlik işçiler projesinin verdiği rakam ise yaklaşık 3 milyon!
Gerçek rakamı aslında kimse bilmiyor. Esas sorun da burada başlıyor zaten. Bu ülkede kaç kişi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışıyor, bunlardan kaçı çocuk, elimizde net bir rakam bile yok! Söyleyebileceğimiz tek şey en az 1-1.5 milyon kişinin mevsimlik tarım işçisi olarak çalıştığı. Kısacası milyonları ilgilendiren bir sorun var karşımızda.
Yoksulluk ailelerin çocuk emeğine bağımlılıklarını artırıyor
Gelelim mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocuklara…
Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2021 raporuna göre Türkiye’de 6-18 yaş arasında ekonomik faaliyette bulunan 893 bin çocuğun yüzde 44’ü mevsimlik tarım işinde çalışıyor.
Mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocuklar kaç yaş aralığındadır diye baktığımız zaman bu aralığın 5-6 yaşa kadar düştüğünü görüyoruz. Çocukların çalışma yaşını belirleyen birkaç faktör var.
Bunlardan ilki; çalışmanın ücret tipi. Yani eğer götürü ya da kabalama denilen (kaba dönüm hesabı üzerinden yapılan ücretlendirme) ücret tipi ile çalışılıyorsa o zaman çocuğun yaşı 5-6’ya kadar düşüyor. Çünkü mevsimlik işçi olarak çalışan aile günlük kaç dönüm arazideki ürünü kaldırırsa ona göre ücret alıyor.
