TÜİK verilerine göre ekim ayında tavuk eti fiyatları bir yılda yüzde 34 artarak kilogram başına 94,17 liraya ulaştı. Yumurta fiyatları ise dalgalı bir seyir izliyor. Böyle giderse kırmızı etin ardından ikisine de ulaşmak zorlaşacak.
Türkiye’de süt ve besi hayvancılığında yaşanan sorunlar besi hayvanı sayısında azalmaya yol açarken ekonomik kriz de kırmızı et fiyatlarını hızla artırdı. İlk etapta canlı hayvan ve et ithalatıyla fiyatların kontrol altına alınması hedeflendi. Ancak vatandaşın alım gücünün düşüklüğü sofralarda kırmızı et yerine tavuk etinin tercih edilmesine neden oldu.
Tavuk eti üretimi bu yılın ilk dokuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %6,3 artarak 1 milyon 830 bin ton oldu. Ancak iki yıl öncesine kıyasla artış sadece 15 bin tonla sınırlı kaldı. Vatandaş kırmızı et yerine tavuk etine yönelse de fiyatların yüksekliği istenilen tüketim artışını engelledi. Tavuk eti fiyatlarındaki yükseliş, Ticaret Bakanlığı’nı ihracat kısıtlamasına yöneltti. Bakanlık 1 Mayıs-31 Aralık döneminde tavuk eti ihracatını aylık 10 bin ton, toplamda ise 80 bin tonla sınırlama kararı aldı. Ancak dış ticaret verileri bu sınırlamaların uygulanmadığını ortaya koyuyor.
Dış ticaret verilerine baktığımızda mayıs-eylül dönemi için belirlenen limit 50 bin ton olması gerekirken bu dönemde 111 bin ton tavuk eti ihraç edildi. Bu tablo bakanlığın kendi koyduğu yasağı deldiğini gösteriyor. Yasak kararının alındığı gün bakanlık fiyatları dengelemek adına 2023’te 16 üretici firmaya soruşturma açtığını ve sekiz firmaya ceza kestiğini açıklamıştı. Ve yine aynı firmalara yeni bir soruşturma başlattığını duyurmuştu. Soruşturma henüz sonuçlanmadığına göre sonuç ne çıkacak bilmiyoruz. Ancak ihracat yasağı kararı tam uygulanmasa da fiyat artışlarının belli bir dönem durdurduğunu gösteriyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre tavuk eti fiyatları nisan ayında kilogram başına 107 liraya ulaşmışken yasak kararı sonrası mayıs-ağustos döneminde fiyatlar üst üste dört ay düşüş gösterdi. Ancak eylülde %1,3 ve ekimde %0,5 oranında yeniden artış yaşandı. TÜİK verilerine göre ekim ayında tavuk eti fiyatları bir yılda %34 artarak kilogram başına 94,17 liraya ulaştı. Kış aylarında maliyetlerin daha da artması bekleniyor, bu da fiyatların yükselmeye devam edeceğini işaret ediyor.
Yumurta fiyatlarındaki belirsizlik
Tavuk eti fiyatlarında durum bu iken yumurta fiyatlarındaki dalgalanmalar da dikkat çekiyor. TÜİK verilerine göre şubat-haziran döneminde aylık bazda düşüş kaydedilen yumurta fiyatları temmuzda %8, ağustosta %5,6 ve eylülde %34,3 oranında arttı. Ekim ayında ise %1,8’lik bir düşüş görüldü.
Eylül ayında yem fiyatlarının %6 artması üretici maliyetlerini doğrudan etkiledi. Ancak aynı dönemde yumurta üretim maliyetleri %17 artarken tüketici fiyatlarındaki artış %34’e ulaştı. Bu durum maliyet artışlarının ötesinde üretici ve perakende kaynaklı fiyat artışlarının yaşandığını ortaya koyuyor. Bu zammın olması için işçilik, elektrik, yem, nakliye ve diğer maliyetlerde yüksek bir artışın olması gerekiyor. Ancak yaz ortasında yapılan elektrik zammı dışında işin doğrusu bu kadar ani bir artış yaşatacak yüksek bir girdi maliyeti de oluşmadı.
