12 Eylül 2024 tarihinde bu köşede yayınlanan yazıda yönetmeliğin gerçek kişileri ilgilendiren yönleri ele alınmıştı. Yönetmelikte kenevir üretimi yapacak tüzel kişiler ile bilimsel araştırma amacıyla yapılacak kenevir yetiştiriciliğine ilişkin kurallar da belirlenmektedir.
KENEVİRİN ÖNEMİ
1961-65 yıllarında Ziraat Fakültesi öğrencisiydim. Tarla Bitkileri bölümünden Lif Bitkileri dersi de almıştık. Pamuktan sonra en önemli lif bitkileri, keten ve kenevir (kendir) olarak sıralanmaktaydı. Yetiştirme biçimleri birbirine benzeyen bu iki ürün, su ve besin maddesi isteği az olduğu için toprağı yormaz. Bu nedenle keten ve kenevir, hemen her ürünle bağdaşabilen iyi bir ekim nöbetlemesi (münavebe) bitkisidir.
Keten, kenevir, haşhaş, tütün, susam, mercimek, nohut gibi ürünler yoksul çiftçilerin en zayıf topraklarda el emeğini kullanarak yetiştirerek geçinip, karnını doyurduğu ürünlerdi. Bunları neredeyse unuttuk.
Kavurga ve hedik gibi sözcüklerin anlamını bilen kaç kişi kaldı bilemem. Buğday veya mısırın tuzlu suda haşlanmış şekline hedik denir. Bizim çocukluk dönemimizde buğday, mısır gibi tahıllar ve yer fıstığı, ayçiçeği gibi yağlı tohumlar, tavada kavrularak çerez olarak kullanılırdı. Yüksek miktarda yağ ve protein içeren “kendir tohumu kavurgası” severek yediğimiz bir çerezdi.
İltihaplı dokuların yakı olarak ezilmiş keten tohumu sarılarak tedavi edildiğini bilirim. Son derece dayanıklı olan ketenden yelken bezi dokunduğu gibi, türkülerimizde bile sözü geçen keten gömlek de olur.
Kenevir iki evcikli bir bitkidir. Yani erkek ve dişi bitkiler ayrıdır. Tohumların erkek ve dişi olduğu ayırt edilemediği için tarlada karışık olarak çıkarlar. Narin dokumalar için daha erken olgunlaşan erkek kenevir bitkilerinin tek tek elle köklenerek hasat edilmesi gerekir.
Tohum verecek dişi bitkiler daha sonra olgunlaşır ve lifleri daha kaba olur. Hasat edilen bitkiler bir akarsu kıyısında demetler halinde havuzlanarak 10-15 gün bekletilir. Daha sonra kurutularak tokmakla dövülmek suretiyle lifleri ayrılır. Kalan kısımlar yakacak olarak kullanılır. Tohumundan yağ elde edilir ve küspesi hayvan yemi olur. Aile işgücüne dayanan ve onu iyi değerlendiren ürünlerdir bunlar.
