Beş yıl önce, New York’taki Birleşmiş Milletler (BM) İklim Zirvesi’nde yaptığı etkili konuşmayla dikkatleri üzerine çekmişti Greta Thunberg. 16 yaşındaki çevre aktivisti, iklim değişikliği konusunda duyarsız kalan dünya liderlerini sert bir dille eleştirirken oldukça öfkeliydi. “Boş laflarınızla rüyalarımı ve çocukluğumu çaldınız” dedi. Okulunda, derste olmak varken neden BM’de konuşma yapmak zorunda kaldığının sorgulanmasını istedi. “Hepiniz umut almak için biz gençlere geliyorsunuz. Hangi yüzle yapıyorsunuz bunu?” Her şeyden önce geniş bir yüzle yapıyorlar bunu, özellikle de oylarını isterken. Gençlere geleceğin sahibi olacaklarını söylüyorlar ama bu yolculukta güven duyabilecekleri pek az şey sunuyorlar.
***
Küresel ısınma ve iklim değişikliğine karşı dünyadaki öğrenci eylemlerine öncülük eden Greta Thunberg’i bir adım öne çıkaran, yüksek sesle doğruyu söyleme cesareti kadar çağın ortak korku ve kaygısını da çarpıcı bir şekilde görünür kılabilmiş olmasıydı. Bu yeni psikolojik rahatsızlığın adı eko-anksiyete olarak literatüre girdi. Kuraklık, sel, orman yangınları, suya toprağa kimyasal zehir taşıyan sanayi tesisleri, maden ocakları ve enerji santralları, bio-çeşitlilikteki düşüş, dondurucu soğuklar, öldüren sıcaklar, okyanuslarda biriken çöp adaları, toplu hayvan ölümleri, ağaç katliamları… Bütün bunlar, gezegenin geleceğiyle ilgili insanların kaygı seviyesini artıran ve belirsizlik duygusunu besleyen olaylar.
***
Betonlaşma ve ormansızlaşma gibi çeşitli sebeplerle her biri felakete dönüşen doğal afetlerdeki peşi sıralığın insan psikolojisindeki olumsuz etkisi bir süredir tartışılıyor. Dünya çapında örgütlenen çocuk ve genç aktivistlerin eylemlerinde görüldüğü üzere, bu ağırlıklı olarak geleceklerinden endişe eden yeni kuşağa ait bir kaygı gibi görünse de gün kurtarmacı popülist politika ve liderliğe mesafeli duran, çevresinde olup bitene duyarlı herkeste görülebilen bir duygu bozukluğu. Gezegenin adım adım yok oluşuna şahitlik etmenin insanı daimî tehdit altında hissettiren bir yanı var, ki uzmanlara göre bu da depresyonu tetikliyor. Olanlar karşısında kendini güçsüz hissedip içe kapanmak da mümkün; korkuyla büyüyen öfkeyi aktivizme yönlendirmek de…
***
Bireysel olarak daha az tüketebilir, hayvansal gıdayı kısmen ya da tamamen hayatımızdan çıkarabiliriz. Fakat milyonlarca insanın çabasını, bir saatlik yolu özel uçağına atlayarak giden zenginlerin saniyeler içinde heba ettiği de bir gerçek. Dolayısıyla ne zaman ki ‘küçük çevreci tatlı kız’ Greta, zenginlerin tüketimini eleştiren ve yaşamı yok eden savaşlara karşı bir tutum sergiledi, işte o zaman şimşekleri üzerine çekti. O saatten sonra şöhret ve ilgi peşinde koşan, lobicilik faaliyetleri yürüten şımarık bir genç olarak etiketlenmeye başlandı.
