Dünya Sağlık Örgütü’nin (DSÖ) katkı maddeleri konusundaki son yayını üzerine bir açıklama yapan gıda ve içecek sektörü temsilcileri, sektörün büyümesi ve gelişimi önündeki en büyük engelin kaliteli veri eksikliği olduğunu söyledi.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 16 Kasım 2023 tarihinde gıda katkı maddeleriyle ilgili bir kılavuz yayınlayarak, katkı maddelerinin gıda endüstrisindeki rolüne ilişkin güncel ve önemli bilgileri bir araya getirdi, sektörün güvenlik değerlendirmeleri gibi süreçleri nasıl değerlendirdiğini ortaya koydu.
Gıda katkı maddeleri neden kullanılır?
Katkı maddeleri, kendi başlarına gıda tüketilmez. Öncelikle işlenmiş gıdalara veya teknik amaçlarla endüstriyel ölçekte üretilen gıdalara eklenir. Genellikle gıda güvenliğini artırmak, raf ömrünü ve saklama süresini uzatmak ve gıda ürünlerinin duyusal özelliklerini değiştirmek için kullanılır.
Food Additives & Ingredients Association (FAIA) UK İcra Direktörü Michelle Maynard FoodNavigator’a yaptığı açıklamada, “Gıda tedarik zincirinin tamamında sürdürülebilirliğin geliştirilmesine yönelik küresel talep artmaya devam ederken, gıda katkı maddelerinin kullanımı her zamankinden daha önemli bir rol oynuyor” dedi.
Başlıca katkı maddeleri
Gıda katkı maddeleri bitkilerden, hayvanlardan veya minerallerden elde edilebilir veya kimyasal olarak sentezlenebilir.
Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), gıda etiketlerindeki en yaygın katkı maddelerinin oksidasyonun neden olduğu bozulmayı önleyen antioksidanlar ile renk vericiler, emülgatörler, stabilizatörler, jelleştiriciler ve kıvam arttırıcılar, koruyucular ve tatlandırıcılar olduğunu paylaştı.
Aroma maddeleri ve enzim hazırlama, bitmiş ürünü destekleyen biyokimyasal reaksiyonları geliştirir. Katkı maddeleri, gıda hazırlama, paketleme, taşıma ve depolama dahil olmak üzere çeşitli üretim aşamalarında eklenebilir.
Bazı katkı maddeleri ilave sağlık faydaları sağlarken, birçok gıda katkı maddesi doğal olarak oluşan kimyasallardır ve bazıları askorbik asit E300 veya C vitamini gibi temel besin maddeleridir. Bir antioksidan olan C Vitamini, oksidasyonun neden olduğu bozulmaya karşı korumaya yardımcı olduğu için gıdaların korunmasında önemli bir rol oynadığı biliniyor.
Gıda katkı maddelerinin güvenliği
Gıda katkı maddeleri güvenlik değerlendirmelerine tabi tutulur ve insan sağlığı üzerindeki potansiyel zararlı etkileri açısından değerlendirilir. Güvenlik değerlendirmeleri, katkı maddeleri ile ilişkili sağlık risklerini değerlendirir ve zararlı etkilerin mevcut olup olmadığını belirler.
İlk adım, katkı maddesinin kabul edilebilir günlük alım miktarını (ADI) belirlemektir. ADI, bir üründe veya içme suyunda bulunan ve insanların olumsuz sağlık etkileri olmaksızın ömür boyu her gün güvenle tüketebilecekleri tahmini katkı maddesi miktarını ifade eder.
Gıda güvenliği değerlendirme sürecinde birçok ülkede sağlık uzmanları, belirli besin maddeleri için bir Üst Limit (UL) ve gıda katkı maddeleri için bir ömür boyu günlük olarak güvenli bir şekilde alınabilecek katkı maddesi miktarına karşılık gelen bir ADI belirlemek için mevcut ve ilgili tüm bilimsel verileri gözden geçirir. Sonuçlar daha sonra maksimum kullanım seviyelerini hesaplamak için kullanılabilir.
Avrupa Gıda Güvenliği Kurumu (EFSA) da Avrupa’daki yeni gıda katkı maddelerinin ve izin verilen gıda katkı maddelerinin yeni kullanımlarının güvenliğini değerlendirir. AB’de gıda katkı maddelerinin güvenlik değerlendirmesindeki rolünün bir parçası olarak EFSA, 2009 yılından bu yana AB pazarında izin verilen tüm gıda katkı maddeleri için bir güvenlik yeniden değerlendirme programı da yürütüyor.
Gıda katkı maddeleri için en büyük sorun, kaliteli veri eksikliği
Bir EFSA sözcüsü konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede, “En büyük zorluk; katkı maddesi üreticileri, gıda işleyicileri ve diğer kaynaklar tarafından kimyasal ve biyolojik özellikler, toksikolojik çalışmalar ve gıdalardaki seviyeler gibi unsurlar hakkında bize sunulan yüksek kaliteli verilere ulaşmakta yaşanıyor” dedi.
Yüksek kaliteli veri toplamak, gıda endüstrisinde katkı maddelerinin geliştirilmesi ve yönetilmesinde önemli bir engeldir. Gıda katkı maddelerinin sağlık risklerini değerlendirmek için güvenilir diyet anketleri üretmek gerekli, ancak bunlar zorluklar önemli zorluklar meydana getiriyor.
www.gidahatti.com/haber/18393825/gida-katki-maddeleri-gelisiminin-onundeki-en-buyuk-engel-ne?
