Hatırlarsınız diye düşünüyorum, zira oldukça hassas, milli ve manevi değerlerimizi zedeleyici bir konuydu. İtalya, ‘en tehlikeli ithal gıda maddeleri’ listesinde Türk fındığını, kanserojen aflatoksin maddesi içerdiği gerekçesiyle’ ilk sıraya oturtmuştu. Vaktiyle ‘her gün bir avuç iyi gelir’ kamu spotuyla tüketilmesi önerilen ve Türkiye’nin ihraç ettiği ürünler arasında en büyük ekonomik paya sahip olan fındığımızın itibarı sarsılmıştı. Yerli malı haftasının en gözde ürününün, ‘aganigi-naganigi’ yemişinin kalitesi sorgulanır olmuştu.
Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği de aflatoksin maddesiyle ilgili üreticileri uyarmış ve ihracatın sürdürülebilir olmasının önemini vurgulamıştı. Ne var ki sorun fındıkla sınırlı değildi. İtalyan Tarımcılar Derneği tarafından hazırlanan listede, Türkiye’den ithalatı yapılan bazı meyve ve sebzelerde de aflatoksin ve pestisit (tarım ilacı) seviyesinin belirlenen sınırların üzerinde olduğu yer almıştı. Rusya’dan domates, Ukrayna’dan çilek, Azerbaycan’dan biber iadesi derken benzer haberler birbirini takip etti.
***
Türkiye’nin, çoğunu AB ülkelerine ihraç ettiği tarım ürünleri, yıldan yıla artan bir oranla iade ediliyor. Sebep, limit üstü pestisit yani tarım zehri kullanımı. Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği, 2021 yılında 372 parti ürününün AB tarafından Türkiye’ye iadesinin yapıldığını açıkladı. Veri, 2018’den bu yana oranın üç katına çıktığını gösterdi. Mesele şu ki, Tarım ve Orman Bakanlığı pestisit konusunda denetim yapıyor olsa da Buğday Derneği, sonuçların kamuoyuyla şeffaf bir şekilde paylaşılmamasından şikayetçi. İhracat yapılan ülkelerin tarım ürünlerimizi reddedip iade etmesiyle gündemimize giren bu konu iki büyük soruyu da beraberinde getiriyor. İlki, dış pazara sunulanlarda durum buyken iç pazarda satışa sunulan tarım ürünlerinde kullanılan pestisit oranı ne? İkinci soru, sınır kapılarından geri çevrilen meyve, sebze, bakliyat ve kuruyemişlere ne oluyor?
***
Gıda güvenliği alanında önemli araştırmalara imza atan, hazırladığı raporlarla halk sağlığının göz ardı edildiği uygulamalarla ilgili toplumu bilgilendiren ve bu yüzden iktidarla karşı karşıya gelen, sadece bilim insanı olarak işini yapması sebebiyle hakkında çeşitli soruşturma ve davalar açılan Gıda Mühendisi Dr. Bülent Şık, Türkiye’de yasak olmasına rağmen kullanılan tarım zehri türlerinin bir listesini çıkardı. Bunların insan sağlığına, çevreye ya da belirli bir canlı türüne, örneğin arılara, zarar verdiği kesin olarak kanıtlandığı için yasaklandığını söyleyen Şık, ilk başta güvenilir olduğu iddia edilip kullanılmasına izin verilmiş olmasına rağmen zararı yıllar sonra anlaşıldığı için yasaklanmış da çok sayıda pestisit olduğuna dikkat çekiyor.
