Güneş Kıyak
İklim değişikliği sadece bir bölgeyi ve oradaki canlıları etkilemeyecek; tüm Dünya’yı etkileyen ciddi bir sorun olarak karşımızda.
On yıllardır uluslararası ölçekte yazıldı, çizildi, konferanslar düzenlendi, uyarılarda bulunuldu ve artık bunlara gerek kalmadı; temel problemimizle yüzleşmeye başladık.
NASA, 2023’ün Temmuz ayını en sıcak ay olarak ilan etti.
Aslında bizler, herkes, tüm Dünya yerleşikleri bunu çok yakından deneyimliyoruz.
NASA’nın New York’ta bulunan Goddard Uzay Araştırmaları Enstitüsü (GISS) görevli bilim insanları, Temmuz ayı içinde küresel sıcaklık rekorunun kırıldığını belirtirken Temmuz 2023, NASA’nın kayıtlarındaki diğer tüm Temmuzlardan 0,24 oC daha sıcak; 1951 ile 1980 arasındaki Temmuz ortalamalarından 1,18 oC daha fazla olduğunun altını çiziyorlar.
NASA, on binlerce meteoroloji istasyonundan alınan hava sıcaklığı verilerini ve ayrıca deniz yüzeyi sıcaklık verilerini topluyor ve bu veriler bilim insanlarınca analiz ediliyor.
“Veriler açık, Dünyamız ısınıyor.” diyor NASA Yöneticisi Bill Nelson: “İki düzineden fazla uydu, Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki araçlar ve ticari ve uluslararası ortaklıklarla NASA, gezegenimizi gözlemlemek için uzaydaki varlığımızı kullanıyor. Başka bir deyişle, NASA uzaydan Dünya’yı izliyor.”
NASA verilerine göre, 1880’den bu yana en sıcak beş Temmuz, son beş yıl içinde yaşanmış. Korkutucu değil mi?
Kontrol edilemeyen yangınlar
Bu rekor düzeyde yüksek sıcaklıkların arka planında iklim değişikliğinin olması; sıcaklıklarla orman yangınları, kuraklık ve sellerin eş zamanlılığı artık şaşırtıcı değil.
Sıcaklıktaki bu dramatik artışın en şiddetli sonucu olarak kontrol edilemeyen yangınlarla mücadele ediyoruz.
Artık yaz aylarının gelmesinden korkar olduk; batıdan doğuya, kuzeyden güneye her yer yangın yeri. Ülkemizin orman olan her köşesi risk altında ama daha çok batı ve güney bölgeleri çok daha riskli alanlar.
Dünya genelinde de aynı tablo; Kuzey Amerika’yı kasıp kavuran orman yangınları, Kuzeydoğu’daki seller, Güneybatı’daki sıcak hava dalgaları, rekor sıcak hava koşullarının sonucu. Artık buzullardan bahsetmiyoruz.
Geçtiğimiz yıllarda Avustralya’da gördüğümüz türde ve çok geniş bir alanı kapsayan en şiddetli yangınlardan biri Kanada merkezli ve tüm Kuzey Amerika’nın doğusunu etkisi altına aldı; New York ve New Jersey’de havayı kırmızı bulutlar kaplarken insanlar günlerce sokağa çıkamaz oldular.
Avrupa da sıcaklıklarla boğuşuyor. Yunanistan’ın Rodos adası yangınlardan bitap halde; İtalya’daki aşırı sıcakların bazı bölgelerde toprak kaymalarına ve su baskınlarına neden olduğu rapor ediliyor.
Orta Doğu’da sıcaklıklar 51o C’ye kadar yükseldiği yönünde bilgiler geliyor ve milyonlarca insan “acil durum” koşulları altında.
Kısaca, yerküre alarm veriyor.
Ekosistem: Geri dönüşü var mı?
Küresel ısınma ve iklim değişikliğinin korkutucu etkisini ekosistem üzerinde görmeye başladık ama asıl korkutucu etkisi yavaş yavaş kendini hissettirmeye başladı.
Sıcaklık artışına bağlı kuraklık, sel ve su taşmalarının tarıma büyük zarar vermesi gıda maddelerine ulaşımı zorlaştırıyor.
Aşırı hava koşullarının tarımın su kaynakları üzerindeki etkilerini ve daha da kötüleştirdiğini ilk hissedenler üreticiler oluyor; içme suyunu ve balıkçılığı etkileyecek boyutta su kaynakları risk altında. Ancak hasarın olası büyüklüğünü henüz kimse öngöremiyor.
Küresel ölçekte tarımsal üretkenliğin azalması, ani mahsul veya hayvan kayıplarının gıda arzında sıkıntılara neden olacağı açık. Mahsul kıtlığının ve hayvan kayıplarının hızlanması, beraberinde fiyatları yukarı çekerken ekonomide ve dolayısıyla sosyal yapıda sarsıntılara zemin hazırlayacak kadar ciddi.
Belki de bunları çoktan yaşamaya başladık. Yaşamış olduğumuz pandeminin de bunun bir parçası olma olasılığını kaydedelim.
Hal böyle iken, son kırk yılda insan kaynaklı sera gazı emisyonlarından kaynaklanan küresel ısınma durdurulabilmiş değil.
