İsteyenler damak zevklerini biraz çaba göstererek geliştirebilirler. Bunun için ne yapmak gerekir? İşte 5 önemli madde: Sigara içmeyeceksiniz, meraklı olacaksınız, çeşitliliğe önem verirken seçici olacaksınız, yemeğin suyuna ve yağına bakacaksınız ve sistematik bir şekilde her yediğinizi eleştireceksiniz.
İtiraf edeyim, “Damak zevki nasıl gelişir?” daha yerinde bir başlık olur ama “gurme” lafı, ne olduğunu pek anlamadan, herkesin diline pelesenk olmuş durumda. Benim gurme deyimi konusuna ilişkin bir itirazım da “gurme” ya da “gurme değil” diye ikili bir niteliksel ayrımın yanıltıcı olduğu. Damak gelişiminde suyun deniz seviyesinde 100 derecede kaynaması gibi niteliksel bir sıçrama söz konusu değil sonuçta. Damak zevki niteliksel değil niceliksel bir süreç. Yaşam boyunca değişime uğruyor ve bazılarında evrilir ve giderek zenginleşirken, çoğumuzda sekteye uğrayabiliyor.
Elbette madalyonun bir yüzü bu konudaki çabalarımızdan bağımsız. Genetik, çocukluğumuzda nasıl beslendiğimiz, gelir düzeyi ve daha bir sürü faktör var. Bazıları var ki dünyanın parasına da sahip olsalar, “Vermeyince mabut neylesin Mahmut” misali yemekten anlamıyor ve seçici bir damağa sahip olamıyorlar. Allah böyle yaratmış, deyip geçelim. Bunun tersi yani doğuştan bu konuda şanslı olanlar da var tabii. Ama bu iki uç azınlık. Büyük çoğunluk ikisinin arası. Damak zevklerini biraz çaba göstererek geliştirebilirler. Peki bunun için neler yapmaları gerekir? Bu bana sık sık yöneltilen bir soru olduğu için izninizle düşündüklerimi özetleyeyim:
Sigara: Her şeyden önce damak zevkinin gelişmesinin önündeki engelleri kaldırmak gerekir. Öncelikle sigara. Özellikle sigara tiryakileri bu alışkanlıklarına devam ederlerse lezzetler arasındaki önemli nüansları anlayamazlar. Yediklerinden zevk almak için hep aşırı güçlü, yani aşırı acı, tatlı, tuzlu vs. tatlara yönelmeleri gerekir.
Farklı lezzetlerle tanışıp onları dönüştürmek önemli
Merak: Gastronomik açıdan meraklı olmak damak zevkini geliştirmenin olmazsa olmazı. Alışılmış ve bilinir lezzetler elbette ki insana keyif verir ve onlardan vazgeçin demiyorum. Ama farklı mutfaklar ve yeni lezzetlere karşı önyargılı insanlar damaklarını geliştiremiyorlar. Yemekte milliyetçilik ve dar anlamda bölgecilik damağı köreltir. Geleneksel yemeklerimizle gurur duymak güzel bir şey ama farklı yemekleri de merak edip yeni keşiflerde bulunmaz isek elimizdekinin değerini de tam idrak edemiyoruz. Nasıl karşılıklı döllenme ve çeşitlilik insanoğlunun evriminde gerekli ise, mutfakların ve bireysel damakların evriminde de farklı lezzetler ile tanışıp onları kendi damak zevkine adapte etmek bizleri ileri götürüyor.
