Trump yönetiminin attığı adımlar, Avrupa’nın sahip olduğu coğrafi işaretli yiyecek ve içeceklere ilişkin endişeler meydana getirdi. Bu korumaların zarar görme ihtimali ne?
Fransız Şampanyası, İtalyan Parmigiano Reggiano ve İspanyol Manchego peynirleri Avrupa Birliği’nde, coğrafi olarak korunan 3.500 gıda ve içecek ürününden sadece birkaçı. Bunun da ötesinde, İngiltere’de Jersey Royal patatesleri ve geleneksel olarak yetiştirilen Gloucestershire Old Spots domuz eti de dahil olmak üzere koruma statüsüne sahip 94 ürün var.
Korumalara Avrupa içinde büyük saygı gösterilirken, bazı ülkeler bunları göz ardı etmeye başladı. En önemli örneği kendi şampanyasını üreten ABD. “Şampanya” adı, Fransa’nın Champagne bölgesinde üretilmesini ve yine bölgede yetişen Pinot Meunier, Pinot Noir veya Chardonnay üzümlerinden yapılmasını öngören 1891 Madrid Antlaşması ile korunur.
Başkan Trump’ın uluslararası protokollere ilişkin kurallar kitabını yırtıp atmasıyla birlikte, ABD’li üreticileri coğrafi olarak korunan gıdaların kendi versiyonlarını üretmeye teşvik edebileceğinden ve böylece orijinallerine uygulanan uluslararası gümrük vergilerinin etrafından dolaşabileceğinden korkuluyor. Ayrıca, bir kez emsal teşkil edildiğinde diğer ulusların da aynı şeyi yapacağına dair endişeler var.
Coğrafi korumalar risk altında
Sektör uzmanları, korumalar tehdit altında olsa da mevcut uygulamanın sıkı kalacağından emin. Piyasa analiz firması Circana’da tüketim malları sektörü danışmanı olan Ananda Roy, “Uyumsuzluk durumu, üreticilere veya bölgesel birliklere karşı sorumlu olan distribütör tarafından yönetiliyor. Bu durum, raf alanı için listeleme yapılmadan önce perakendeciler tarafından da izleniyor” dedi.
Dahası, ülkeler üreticilerini ve kültürel miraslarını korumak için harekete geçtikçe, koruma statüsü verilen ürünlerin sayısının önümüzdeki yıllarda artacağına inanılıyor. Bununla birlikte, üretimi daha kolay ve ucuz hale getirmek için coğrafi sertifikalardan kasıtlı olarak kaçınan üreticiler de var. Almanya’daki Black Tower bu tür üreticilerden biri olup, üzümlerini çeşitli AB ülkelerinden temin etmekte ve çoğu zaman müşteriye menşe ülkesini belirtmemektedir. WineCap’ten Desislava Lyapova, “Bazı tüketiciler geleneksel sınıflandırma kurallarına meydan okuyan şarapları tercih ediyor” dedi.
Sektörün karşı karşıya olduğu en büyük zorluk, 2020 ve 2023 yılları arasında olaylarda %1,041’lik bir artışla devam eden gıda sahtekarlığı sorunudur (Digicomply Insights verisi). Sorun daha da kötüye gidiyor. WineCap’ten Lyapova, “Fiyatlardaki artış, sahtekarlık için teşviki artırıyor” dedi.
Ancak endüstri mücadele ediyor ve Lyapova son birkaç yılda kovuşturmalardaki artışın, yaptırım çabalarının daha agresif hale geldiğini gösterdiğini belirtiyor.
Tüketiciler coğrafi korumaları önemsiyor mu?
Birçok tüketici Parmigiano Reggiano ile Parmesan, Brie de Meaux ile Brie ya da Camembert de Normandie ile Camembert arasında bir fark olduğunun farkında değil. Dolayısıyla, coğrafi olarak korunan seçeneğe daha az talep var, özellikle de korunmayan varyant daha ucuzsa.
WineCap’ten Lyapova talebin farklı küresel pazarlar arasında ve üründen ürüne değiştiğini belirtiyor. Örneğin Bordeaux, Burgundy, Champagne ve Rioja şarapları öncelikli olmaya devam ediyor. Lyapova, “Bölgesel sertifikasyon bir markalaşma aracı olarak işlev görüyor. Tüketiciler genellikle satın alma kararlarını verirken coğrafi tanımlamalar da dahil olmak üzere markaya bir sezgisel yöntem olarak güvenir” dedi.
Ayrıca, 2013 at eti skandalı ve 2017 yumurta skandalı gibi olayların ardından önemli ölçüde artan gıda sahtekarlığı konusundaki tüketici endişesi, menşein önemine daha fazla dikkat çekti. Circana’dan Roy, “İçerik tedariki ve gıda izlenebilirliğinin giderek artan bir trend olduğu bir dönemde, bölgesel sertifikalar kalite, güven veya fiyatın gerekçelendirilmesinin kanıtı olarak bir rol oynayabilir” diyor.
Coğrafi korumalar kaldırılırsa ne olur?
Şu anda coğrafi olarak korunan ürünlere yönelik küresel hareket, bu korumaların kaldırılması durumunda hızlı olacak. Bu durum, özellikle şampanya gibi lüks ürünlerde daha düşük kaliteli ürünlerin üretilip satılmasıyla piyasanın dolup taşmasına yol açabilir.
WineCap’ten Lyapova, “Daha fazla şarap ‘Şampanya’ olarak etiketlenecek, ancak Şampanya’da yetiştirilen üzümlerden yapılmış olması gerekmeyecek. Bu da Şampanya etiketi taşıyan şarapların toplam fiyatında bir düşüşe yol açabilir” dedi.
Ancak Lyapova, yalnızca Champagne’de yetiştirilen üzümlerden üretilen Şampanyaların ayrıcalıklarını koruyacağını açıklıyor. Dahası, şu anda koruma statüsüne sahip olan daha düşük kaliteli Champagne üreticileri dışarı itileceğinden ve geriye sadece yüksek kaliteli veya prestijli üreticiler kalacağından, fiyatlarının aslında yükselebileceğine inanıyor.
www.gidahatti.com/haber/24388208/trump-avrupanin-cografi-isaretlerine-zarar-verebilir-mi?
